Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Сурункали қайт ш анувчи афтали стоматит
131
А йрим ҳолларда седатив воситаларни қўллаш яхш и н ати ­
жа беради. Б ем орн и н г аҳволини ҳисобга олиб, стом атолог врач 
бе морга валерианали илдиз воситалари си н гари м оддаларни— 
т р а н к в и л и зат о р л ар н и , м агн и й сульф ат (25% л и 5 м лдан м у­
ш ак орасига), новакаин (ичиш га 1 ош қош иқцан кунига 3 марта 
0,25% ли эр и тм а си н и о вқ ат егандан 30 д ақи қа вақт ўтгач, ёки 
м уш ак орасига 0,5 % ли эр и тм аси н и 5 мм д ан В1 витам ини 
б илан қўш иб ўтказиш ) яхш и натиж а беради.
Чуқур ч ан д и кд ан ад и ган аф таларда кунига 15-20 мг д ан 2 
ҳаф та давом ида пред н и золон қўлланилади. Б ундай б осқи чм а- 
б осқи ч даволаш кун оралаб, п р ед н и золон аф то з стом ати тн и н г 
рец и д и в ш акли б и л ан о ф и г а н б ем орларда д а в о л а ш н и н г бо- 
ш қа усуллари яхш и натиж а берм аса иш латилади.
А ф тоз стом ати тн и н г рецид ив ш аклида охирги йилларда л е ­
вам изол (декари с) кенг қўллан и лм оқц а. П реп арат ҳаф тада 2 
марта қўлланилади (3-4 кун о р а л и қ б илан 150 м г д ан бир вақг- 
да ё к и 50 мг д ан кунига 3 марта). Д аволаш бир неча ой д аво- 
м ида, п е р и ф е р и к қ он н и ва орган и зм ум умий ҳолатини назо- 
рат қилиб туриб утказилади. О радан 2-3 ой утгач, розеткаси- 
м он р е а к ц и я ёрд ам ид а п е р и ф е р и к қонда Т — л и м ф о ц и тл а р
ҳолати ан и кд ан ад и , кей и н ян а д екар и с б илан давол аш ам ал- 
га ош ирилади. Д екари с б илан ўз вақтида п роф и лакти ка м ақ- 
с а д и д а д а в о л а ш ў т к а з и л с а , к а с а л л и к н и н г р е ц и д и в л а н и ш и
тўхтайди ва ҳуж айра им м унитети м еъёрлаш ади.
А ф тоз стом ати тн и н г рецид ив ш акли б илан о ф и г а н бем ор 
ў т к и р , қ о в у р и л г а н , қ а т т и қ о в қ а т л а р н и и с те ъ м о л қ и л м а с а , 
сп и ртл и ич и м л и кл ар ва чекиш б илан а л о қ ан и узса, яхш и н а ­
тиж а кузатилади.
М аҳаллий д аво л аш га, д астл аб , о ғи з б ўш л и ғи н и с а н а ц и я - 
л аш , бун и н г учун ш икастловчи о м и лл арн и ва сурункали и н ­
ф е к ц и я м ан б ал ари н и б артараф қи л и ш зарур. А ф та қан ч ал и к 
о ф и қ сезги си кел ти ри б ч и қ ар м аси н , б ари би р уни оғри қси з- 
л ан ти р и ш , д авол аш д а ях ш и си с а н ац и я й ўн ал и ш и ди р. К учсиз 
о ғр и қ с и зл а н ти р у в ч и н ати ж ан и н о в о к а и н э р и т м а с и , 5% ёки
10% а н е с т е зи н н и н г гл и ц ер и н л и арал аш м аси я х ш и р о қ о ғр и қ - 
си зл ан т и р у в ч и н ати ж а б ерад и. Л и д о к а и н н и н г 1-2% л и э р и т ­
м аси ҳам яхш и о ғр и қ си зл ан ти р ад и . А ф таларга м аҳаллий и ш - 
л о в б ер и ш учун и ш л ати л ад и ган во си тал ар ял л и ғл а н и ш га қ ар- 
ш и ва б ак те р и я л ар га қ арш и таъ си р қ и л и ш и керак, р еген ер а­
ция ж ар аён и н и стим уллаш и ва таъ сирловчи хусусияти бўлмас- 
л и ги лозим .
К асал ли к п ато ген ези н и ҳисобга ол и б , протезл арн и и н ги - 
б и рловчи воситалар қўлланилади. М аҳаллий даволаш учун а п ­
п л и кац и я қ и л и н ад и , а п л и кац и я ҳар 4 соатда 15-20 д ақи қадан
қуйидаги аралаш м алардан ф ойдаланиб бажарилади: 1) 5000 Ед

---

132
Оғиз бўшлиғи шиллиқ қават и ва ла б касалликлари
тр аси л о л а, 300-500 Ед геп ар и н , 2,5 мг ги д р о к о р ти зо н , 1 мл 
1% л и новакаи н эри тм аси ; 2) 2000 Ед контри кал, 1 мл нат­
р и й х л о р н и н г и зо то п и к эр и тм аси д а эр и ти л ган 500 Ед геп а­
р и н , 2,5 мл гидрокортизон ва 1 
%
новакаи н эритм аси. О лдин 
а н ти с е п ти к и ш л ов б ер и л и б , н е к р о ти к тў қ и м а л а р о л и б таш - 
лан ад и .
К а с а л л и к н и н г ўткир д аврида протеол и ти к ф ер м ен тл ар н и н г 
0,5% л и н о в а к а и н д а ги э р и т м а с и , к а л а н х о э с о к и , 1% ли м е- 
ф ен а м и н н атри й ва 1% л и это н и я эр и тм аси та в с и я эти л ад и . 
Д о р и воси талари аэрозол кў р и н и ш и д а қўл л ан са ян ад а сам а- 
рали бўлади.
А ф тали эл ем ен тл арн и н г эп и тел и зац и яси н и стим уллаш учун 
цитрал, галаскорбина, С ва Р витам инлари тавси я қилинади. 
Бундан таш қ ар и , қатор тай ёр дори воситаларини три метазол 
а э р о зо л и , п р о п о л и сл и м ал ҳам , к ал о н х о эл и м ал ҳам , к ар о то - 
л и н , 0,3% л и натрий у с н и н ати н и н г арча м ойидаги ар ал аш м а­
си қўлланилади. О ғиз б ўш лигига три метазол ни қўллаш дан о л ­
д и н н атрий хлор эри тм аси б илан оғи з чайқалади. О ғизга м ал- 
ҳам сур каш ва чайқаш кунига 3-4 марта амалга ош ирилади. К о р ­
т и к о ст е р о и д м ал ҳам л арн и қўллаш яхш и т е р а п е в т и к нати ж а 
беради.