Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИ ВА ТИЛ
ПАРЕСТЕЗИЯЛАРИ
К у й и ш и ш , “ чум оли ў р м ал а ш ” , с а н ч и ш , с е зги н и н г йўқо- 
л и ш и , ч и м ч и л ан и ш каб и с е зги л ар п а р е ст е зи я л а р д ей и л ад и . 
О Б Ш Қ ва тил парестезиялари б илан кўп и н ч а катта ёш ли ва 
кекса ки ш и л ар, ай н и қса, 50 ёш д ан ош ган аёллар оғрийдилар. 
К асалли к би рд ан и га бош л ан ад и , 1-2 ҳаф тадан 20 й ил гача да- 
вом эти ш и мумкин.
Б ем орлар в а қ ги -вақ ги б и л ан пайдо бўлувчи ёки турғун н о ­
хуш сезгиларга, ай н и қса О Б Ш Қ ва т и л н и н г ачи ш и ш и д ан ш и ­
к о ят қиладилар. Б ем орлар буни ҳар хил сезги ва туш унчалар 
б илан врач га туш унтириш га ҳаракат қиладилар, “ Я ланғочла- 
ниб қолган т и л ” , “ О ғизда мурч борлиги сезги си ” ва шу каби- 
л ар О Б Ш К , ва ти л п арестери зи ялари бўлган бем орларда таъм 
б и л и ш б узи л и ш и м ум кин. Бу ҳолда м еталл м оддаси, оғизда 
ачи ш и ш , таъ м н и билм асли кдан ш и к о я т бўлади. Б аъзан ку й и ­
ш иш соҳаларида ен ги л ги п ерем и я, ш и ш , ш и л л и қ қават о қ ар - 
ганлиги, озги н а атроф и я кузатилади. А м м о баъзан текш и ри ш
усуллари ҳам О Б Ш Қ ва тилда патология ни ан и к^ аш га ёрдам 
берм аслиги м ум кин. О Б Ш Қ ва тил парестезиялари бўлган б е ­
м о р л ар н и н г сўлаги л о й қ а л аш га н , чўзилувчан, б аъзан к ў п и к- 
л и , сут ран гида бўлади. Т и ш протезларидан ф ойдаланувчи б е ­
м орларда парестезия сезгилари ош и б кетади. Ш у сабабли улар 
протезларни тақм асли кка мажбур бўладилар. Бу психик ҳолатга 
таъсир кўрсатади, о вқ ат яхш и ч ай н ал м ай д и , о ш қ о зо н -и ч а к ти - 
зим ига салбий таъ си р кўрсатиб, сурункали и чак касалликла- 
р и н и ўткирлаш тириб ю бориш и мумкин.
Б ундай бем орлар таъсирчан ва тез ҳолдан тойувчан бўлиб 
қоладилар. Кучли бош оғриқлар, уйқунинг б узилиш и, йиғлов- 
ч ан л и к, аллергик реакц и ял ар , кан ц ер о ф о б и я каби ҳолатлар

---

А ы ергик касалликларда ОБШК, ва лабда кузат иладиган узгариш лар...
121
кўп учрайди. О Б Ш К , ва ти л парестери зи ялари , ҳалқум , қ и зи - 
лўнгач, қ и н , туғри и ч ак ёки юз, кўкрак, эн с а териси п ар ес­
тези ял ар и б илан бирга учраш и кузатилган. О БШ К , ва ти л п а ­
рестери зи ял ари бем ор руҳиятини сўндиради, д еп ресси в ҳолат- 
лар ва меҳнатга я р о қ с и зл и к н и келтириб чиқаради.
О Б Ш Қ ва тил парестезияларининг келиб ч иқиш сабаби тўла 
ан и кд ан м аган . А м м о касал л и к п ол и эти ол оги к ва ун и н г келиб 
ч и к ^ ш и га эндоген ом и лл ар сабаб бўлади. О БШ К , ва ти л паре­
стези ялари ички аъзолардаги б ош қа касалликлар б илан бирга 
келади, м устақил ва ум умий таъ си р ом иллари (психик, м еха­
н и к , ки м ёви й , ал л ер ги к, тер м и к , м и кроб ли ва ҳок.) О Б Ш Қ
ва ти л п арестези яларн и келтириб чиқарадиган муҳим патоген 
ом ил бўлиб, О Б Ш Қ ва тил м и к р о ц и р к у л яц и яси н и н г бузилиш - 
га сабаб бўлувчи тўқи м а ги п окси яси ҳисобланади.
А дабиётда б ер и л ган м аълум отлар ва к л и н и к кузатувларга 
асосланиб , 200 та О Б Ш К , ва ти л п арестезияси учраган бем ор- 
л а р н и даволаш м обайнида учраш и м ум кин бўлган О Б Ш К , ва 
ти л п а р е ст е зи я л а р и н и с и с тем ал аш ти р и ш га э р и ш д и к , бу эса 
б е м о р л а р н и т е к ш и р и ш , д а в о л а ш , п р о ф и л а к т и к ч о р а л а р н и
к ўри ш , п р о ф и л акти к тадбирлар ва рец и д и влан и ш йўлларини 
ан и кд аш га ёрдам беради.
О Б Ш Қ ва тил п арестезиялари тасн и ф и к асал л и к н и н г эти - 
о п ато ген ези н и , парестезия ф ен о м е н и н и н г тар қал и ш и н и ва па- 
р е с т е т и к с е з г и л а р н и н г о ғ и р л и к д а р а ж а с и н и ҳ и со б га ол ган
ҳолда тузил ган.