Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Курюш индан стоматит
пайдо б ў л и ш и н и т о ғ-руда ва ав- 
том об и л корхонаси иш чиларида, қўрғош инли бўёкдар иш лаб 
чи қари ш да кузатилади. Й и р и к сан оат корхоналари қўрғош ин 
иш лаб ч и қ а р и ш б и л ан б о ғл и қ б ўлганда, ал батта, атроф д аги
ҳавода қўрғош ин аэрозоллари к о н ц ен тр ац и яси ош и б кетади, 
ҳаттоки, м еъёрда бўлганда ҳам у зо қ вақтли таъсир н ати ж аси ­
да сурункали қўрғош инли заҳарланиш аҳоли ораси да кузати­
лади ва бу “сатурнизм ” ном и билан юритилади. Қ ўрғош ин орга­
низм га турли йўллар б и л ан туш и ш и м ум кин, си й д и к , сўлак 
орқали чиқиб кетади.

---

О т з бўш лит шиллиқ қавати ва лабдаги касбга оид касалликлар
301
Енгил дзраж адаги заҳарланиш ҳолати кузатилганда, орга- 
низм да сўлак аж ралиш и ош и б кетади ва оғиздан ҳид келади. 
Қ ўрғош инли ҳош и я, пастки ж ағ ти ш л ар и ва ю қори олдинги 
ти ш л ар соҳаси, м илк четлари бўйлаб, тўла ҳош ияли кўриниш
пайдо бўлади. Б и роқ, тўқим аларга қўрғош ин қуйилиш идан ҳар 
доим ҳам ҳош ия кузатилаверм айди. Қ ў р ғо ш и н н и н г қуйилиш и 
ти л қ а тти қ тўқим асида ҳам ўзгариш га сабаб бўлади, ти ш кат- 
т и к тўки м аси да кўрғош ин м иқдори о ш и ш и сезилади.
Агар о ғи р р о к заҳарланиш ҳолати содир бўлса, ф ақ ат м илк 
четл ари эм а с , б ал к и л у н ж , л а б , ти л ш и л л и к к авати д а п и г­
м ен тл ан и ш пайдо бўлиб, я р а л и -н е к р о т и к ж араён кузатилади. 
Н е к р о з ў р н и га, оғи зга м и к р о б л ар ту ш и ш и м ум ки н . К ун ига 
сўл ак н и н г м иқдори 4-5 литргача етади. С ўлак безларида о ғр и қ
пайдо бўлади.
Қ ўрғош инли ҳош ияд а қўрғош и н ли караш ан и к д ан ад и , бу 
караш сўлакдан аж раладиган водород олтингугуртнинг қўрғо- 
ш и н б илан б и ри ки ш и д ан м илк чўнтакларидаги овкат кол д и к- 
л а р и й и р и н гл а ш и б и л ан кўш и л ад и . О ғи з б ў ш л и ғи ш и л л и к
қ о б и к каватида қўрғош ин том и рлар д еворига ёп и ш ади , бу кон 
ай л ан и ш и н и н г б узилиш ига олиб келади, оғир ҳолатларда эса, 
бу асеп ти к некрозга олиб келиш и мумкин.
Д аволаш учун калий йодид эри тм аси н и н г 3% л и с и , куни- 
га 3 марта 1 ош к о ш и кд ан , С ва В, витам инлари ичиш га тав- 
си я к и л и н ад и . Ю м ш о к о вк ат ва сут м аҳсулотлари истеъм ол 
этил ад и. О ғиз бўш лиғини санациялаш , иккилам чи инф екция ту- 
ш иш ининг олдини олиш максадида иш корий ва антисептик эрит­
малар б илан оғиз чайқалади. Ю м ш оқ тўким аларда қўрғош ин 
тўпланганда, 5% л и цитралнинг эритм аси билан электроф орез 
Килиш мумкин.
Қ ўрғош инли стоматит проф илактикаси учун стоматологи и нг 
аҳ ам и яти катта. У и ш ч и л ар н и в а к т и -в а к ти б и л ан кўрикдан 
ўтказиш (кварталида 1 м артадан кам бўлм аслиги к ер ак), п р о ­
ф и л акти к кўрикдан максад, кўрғош инли заҳарлан и ш н и н г эрга 
белги л ари н и ан и кд аш , 1% л и уксус кислотаси б илан оғизни 
ч ай каш , ти ш л ар н и тозалаш керак, бу ай н ан қўрғош ин чанг- 
лар и н и эри ш и га ёрдам беради. К асалл и кдан огоҳ бўлиш учун 
о ғи зн и ви там и н л и эр и тм ал ар б и л ан ти зи м л и тар зд а тозалаб 
тури ш , кислород билан тўй и н ти ри ш зарур. Б унинг учун кор- 
хона цехларида махсус қурилм алар ўрнатилади.