Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги


ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИ КАСАЛЛИКЛАРИ НИ



Download 13,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet306/313
Sana14.07.2022
Hajmi13,62 Mb.
#799462
1   ...   302   303   304   305   306   307   308   309   ...   313
Bog'liq
Огиз бушлиги шиллик кавати Ж.А. Ризаев, 2008

ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИ КАСАЛЛИКЛАРИ НИ
ДАВОЛАШДА И Ш Л АТИ ЛАД И ГАН ШИФОБАХШ
ЎСИМЛИКЛАРДАН ТАЙЁРЛАНГАН ДОРИ ВОСИТАЛАР
ТЎҒРИСИДА ҚИСҚАЧА МАЪЛУМОТЛАР
Ю қорида таъ ки д лаб ў ти л ган и д ек, о ғи з б ў ш л и ғи н и н г и н - 
ф ек ц и о н ж ароҳатланиш ида ш и л л и қ қ о б и қ қаватда турли д а- 
ражада патологи к ўзгариш лар юзага келади. Бу патологик ўзга-


O m j бўш лит ши.ишқ қават и касаллиш арипинг физио ва фитотерапияси
3 4 5
р и ш л ар н и н г аксари яти д а оғизда м аҳаллий тўқим аларда турли 
дараж ада ял л и ғлан и ш ҳолатлари кузатилади. А ксарият ҳолат- 
л а р д а , турл и и н ф е к ц и о н к а с ал л и к л а р га ч а л и н га н б ем о р л ар
ю қорида таъ ки д лаган и м и здек, оғи з ш и л л и қ қ о б и қ қаватидаги 
ноқулай ўзгариш ли б елгилар б илан м утахассисларга би ри н чи
н ав б а тд а , а й н а н сто м а то л о гга м урож аат қ и л а д и л а р . Д е м а к , 
о р ган и зм аъ зо л ар и д аги турли п ато л о ги к ў згари ш л ард а, оғи з 
тўқим аларида ўзгариш б елгилар и юзага чиқади ва ўз вак^ида 
патологик ўзгариш ларни маҳаллий да вола ш касалликнинг тезда 
тузалиш и учун муҳим аҳам ият касб этади.
Б и з ю қорида к ел ти рган , оғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қа- 
в а т и н и н г и н ф е к ц и о н к а с а л л и к л а р и н и д а в о л а ш д а , м аҳаллий 
д ори воситаларидан таш қ ар и , ҳозирги кунда ти б б и ёт ходим - 
л а р и ян а д а к е н гр о қ , ч у қ у р р о қ эъ ти б о р б ераётган даволовчи 
воситалар - бу ш и ф обахш ў с и м л и кл ар д ан тай ёр л ан ган дори 
воситалари; қай н атм а, дам л ам а, чўкм а ва суртм алардир. Т а- 
б и и й дори воситалари ҳар том он л ам а қулай, сам арали , арзон 
ва со ғл и қ учун хавф ли асоратлар келтириб чиқарм айди.
Х ал қ табобати ва зам онавий ти б б и ётн и н г асоси н и яратган 
и н сон - Абу Али ибн С и н о ҳам “ Барча касал л и кл арн и давоси 
ў тл а р д а н д и р ” , д еган эди. Ҳ ақ и қ атд ан ҳам, т е к ш и р и ш н а ти - 
ж алари ўсим ликлардан тайёрланган маҳсулотларнинг соғай и ш - 
даги ф ой дал и то м о н и , б и р қатор ки м ёви й дори воситалари- 
н и к и д а н ҳ атто б и р н е ч а ўн б а р о б а р с а м а р а л и э к а н л и г и н и
кўрсатм оқда.
Ш иф обахш ўси м л и кл ар ф ақ атги н а даволаш хусусиятлари- 
га эга бўлибгина қолм ай, б алки дори д арм он л ар тайёрлаш да, 
муҳим маҳсулот ҳисобланади. О вқат ҳазм қи ли ш аъ зол ари н и н г 
ўзига хос хусусияти бу — сўриш дир; оғи з бўш лиғи ш и л л и қ қо- 
б и қ қаватида ҳам сўриш хусусияти мавжуд. Бу эса ўсим лик- 
лардан та й ё р л а н ган д ори м аҳсулотларини, қ ай н атм а, д ам л а­
ма, суртм а ва ч ў к м ал ар н и н г ф о й д ал и таъ си ри д ан тўла ф о й - 
даланиш учун и м кон и ят демакдир. Ч унки ўсим ликларнинг қай- 
натм а, д ам л ам а, чўкм а ва суртм алари б евосита о ғи з б ўш л и - 
ғига д аво м ақсадларида иш латилади.
Ў сим ликлардан тайёрланган дори-дарм он лар пародонт тўқи- 
маларига ўта ф аол таъсир қилади, регенерация ж араёнини ях- 
ш илайди, яллиғланиш га, м икробларга қарш и, қон тўхтатувчи, 
захмга қарш и таъсир қилиш хусусиятига эга. Д алачой, эквалипт, 
прополис, тирноқгул, каланхоэ, м ойчечак гули, зубтурум, га- 
занда, бўйм адарон дори вор ўсим ликлар ялли ғлан и ш га қарш и 
ф аол таъсир қилади. Бу ўсим ликлардан тайёрланган дори-дар- 
м он лар б и л ан о ғи зн и ч ай қ аш , ю виш , а п п л и к а ц и я , су р к а ш , 
и н гал яц и я, и н сти л л яц и я қилиш мумкин.
Қ он тўхтатувчи ўсим лик дори воситаларига тоғ арчаси, гра-


346
О т з бўшлиғи ш иллиқ қавати ва лаб касалликлари
в и л а т -ш и р га й , ғо зп а н ж а , за н гв и за р б а и лдизи ва б о зу л б ан г, 
б ан гидевона, лагохилус кабилар киради.
П арод он т тўқи м ал ари га п р о л и ф е р а ц и я ж а р а ён л а р и н и су- 
с а й т и р и ш учун ц и т о с т а т и к т а ъ с и р эту в ч и д о р и м о д д ал ар и
қўлланилади: п ом азу л ан , ч ач и б еф у н ги н эк стр ак ти ш у д о р и - 
л а р ж ум ласидандир.
М илк тўқим аларида ўсим талар пайдо бўлганида, колхам ин 
д ори воситаси иш латилади. У ан ти м и то ти к таъ си р кучи га эга 
бўлиб, кр и о п л асти к заҳар ҳисобланади ва б ластом оз ж а р а ён ­
л ар и н и сусайтиради. Б унинг учун кол хам и н н и н г 0,5% л и м ал- 
ҳами қўлланилади.
А ралаш таъсир қилувчи д ори м оддалари гуруҳига гербодонт 
ва м араславин киради. Бу препаратлар ял л и ғлан и ш га қарш и , 
а н т и с е п т и к , о ги з буруш ти рувчи , с к л е р о т и к та ъ си р кўрсата- 
ди.
Г ербодонт д алачой, зубтурум, б ўйм адарон, газанда ўтинин г 
с п и р т -э ф и р л и э к с т р а к т и б ў л и б , я л л и ғ л а н и ш г а қ а р ш и , қон 
тўхтатувчи, қон т о м и р л а р и н и то р ай ти р у вч и ва м и кр о б лар га 
қ арш и хусусиятларга эга. О ғиз б ўш лиғини ю виш учун 1 ош
қ о ш и қ д ори м оддасига 200 мл сув ҳи соб и дан а р ал аш ти р и б , 
қўлланилади. М уолажа сўнгида м илк юзаси гербодентда қорил- 
ган д ен ти н пастаси билан қоплаб қўйилади.
М араславин - э р м о н , чиннигул куртаги, қора мурч, таш чўп 
ў си м л и кл ари н и н г узум сиркасидаги қайнатм асид ир. Я ллиғла- 
н и ш га қарш и, оги з буруш тирувчи, скл ер о ти к, ш иш га қарш и 
та ъ си р хусусиятига эга б ўлиб, эп и те л и й д а ш о х с и м о н парда 
ҳосил бўлиш ини яхш илайди, соглом тўқим аларга салбий таъ- 
сири ва асоратлари йўқ.
М ил к ка ш ифобахш ўсимликлардан боглам қўйиш учун қуй- 
идаги препаратлар қўлланилади: чиннигул, маккажўхори, зигир, 
чаканда, канакунжут, ш аф толи д анаги, ўрик д анаги, наъм атак 
мойлари, токо-ф ерол ацетатнинг 30% ли мойли эритмаси.
Ҳ ар б и р д о р и во р о м и л н и ўз ўрн и д а та д б и р к о р л и к б илан 
иш латиладиган бўлса, сўзсиз стом атологик ҳасталиклардан ва 
и н ф ек ц и я л а р таъ сирида ю зага келаётган огиздаги патологик 
ўзгариш белгиларидан ф о р и г бўлиш ни осонлаш тиради.


347

Download 13,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   302   303   304   305   306   307   308   309   ...   313




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish