Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

5.6. Гипотермия хақида тушунча
Гипотермия (харорат меъёрдан паст – субнормал) турли холатларда: коллапс, кўп қон йўқотганда, оч қолганда, юқумли касалликлардан тузалиш босқичида, кучли совуқ қотишда, хароратнинг критик тушиб кетишида кузатилади.


5.7. Антропометрия хақида тушунча
Антропометрия – инсон функционал ва морфологик ўлчамларига асосланган текшириш усули бўлиб, бунда бўй узунлиги, оғирлиги, тана узунлиги, бош, кўкрак қафаси, бўйин, қорин айланаси, чаноқ, оёқ-қўллар ўлчамлари аниқланади. Бу кўрсаткичлар ёрдамида жисмоний ривожланиш ва ундаги силжишлар хақида хулоса қилинади.
Бемор бўйи ростомер билан аниқланади. Эркаклар учун ўртача бўй – 168-170 см, аёллар учун 157-159 см га тенг.
Тана оғирлиги эрталаб, ичаклар ва сийдик пуфаги бўшатилгандан сўнг амалга оширилади. Бўй ва оғирлик ўртасидаги мосликни аниқлаш учун бўй узунлигидан 100 сонини айириб ташланса, қолган сон оғирликка тенг бўлиши керак. Бу рақам +10% фарқ қилиши мумкин (астениклар учун -10%, гиперстениклар учун +10%).
Бундан ташқари тана оғирлигини бў узунлигига мос келишини аниқлаш учун бўй-оғирлик кўрсаткичи қуйидаги формула билан аниқланади:
Мх100
Р
Бунда, М – оғирлик, кг да, Р – бўй узунлиги, см да.
Меърий нисбатн 37-40 индекс билан ифодаланади.
Бўй (Р) ва кўкрак қафаси айланаси (О) ўртасидаги пропорционаллик индекси:
Рх100
О
Меъёрда бу индекс 50-55 га тенг.
Пинье индекси. Учта кўрсаткич бўйича пропорционалликни аниқлайди.
Р-(О+М)
Меъёрда 20 атрофида бўлади.


6. Амалий машғулот бўйича ўқитувчининг қайдлари

9. 
   Назарий қисм. Амалий машғулотни ўтказишдан олдин талабаларнинг асосий фанлардан билимлари даражаларини аниқлаш керак. Буни хал қилиш учун бу қисмни ўтказишда дидактик шакллар кўринишидан фойдаланиш керак (Саволлар бериш, жавоблар олиш ёки интерфаол педагогик технологияларини ўтказиш) «Заиф халқа», «Галарея бўйлаб саёҳат» ва хоказо. Саволларининг бир хил хусусиятли бўлишига хам эътибор бериш керак. Бошида барча саволлар анатомиядан, кейин физиологиядан ва хоказо. Масалан:
   
   1. 
      Иссиқлик ажралишини таъминлашни қайси жараёнлар таъминлайди?
      
   2. 
      Иссиқлик регуляциясида нерв механизмларини ахамияти қандай?
      
   3. 
      Иссиқлик регуляциясида гуморал механизмлар роли қандай?
      

Агар билим негизлари паст даражада бўлса асосий қоидаларни қисқа шаклда тушунтириб бериш керак, чунки бусиз материалнинг ўзлаштирилиши қийин бўлади. Бунда нисбатан енгилроқ бўлган саволлар берилади. Масалан:

4. 
   Инсон организми тана харорати меъёрда қанча?
   
5. 
   Тананинг турли қисмлари терисида харорат бир хилдами?
   

Бу қисм давомида кучли тайёрланган талабаларнинг аниқлаб олиш керак ва билим даражасини пастроқ талабаларни эътиборга олиш лозим. Кейинчали бу гурухни 2-3та кичик гурухларга бўлиб олишга имкон беради.
Интерфаол педагогик технологияларни ўтказишда – кучли+бўш талабалар, кучли+бўш талабаларга қарши бўладилар. Кейин берилган амалий машғулотнинг мавзуси устида ишлашга ўтса бўлади. «Қопдаги мушук» усули ёрдамида амалга ошириш мумкин. Бу усулни ўтказиш учун берилган мавзу бўйича саволлар тайёрланади ва улар конвертга солинади. Хар бир талаба битти савол тортади ва ўз жавоб вариантини 2 дақиқада ёзади.
Кейин хамма энг тўғри жавобни танлаб, жавоблар вариантлари мухокама қилинади.
Амалий машғулотнинг биринчи қисмига тахминан кетадиган вақт 25 дақиқа.

10.