Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент фармацевтика институти Педагогик технологиялар ва педагогик

―Ақлий ҳужум‖ методининг камчиликлари: 

таълим берувчи томонидан саволни тўғри қўя олмаслик; 
таълим берувчидан юқори даражада эшитиш қобилиятининг талаб
этилиши.
«Қора қути» методи. Бу метод асосида ечиладиган муаммолар аниқ 
вазиятни таҳлил қилиш орқали амалга оширилади, яъни таҳлил давомида 
иштирокчилар беихтиѐр камчиликлар (дефектлар)нинг юзага келиши 
масалаларига тўхталадилар. Иштирокчиларни бунга махсус, мақасдга 
мувофиқ қўйилган саволлар ундайди. Масалан, «Бу вазият нимага олиб 
келади?» ѐки «Бу ҳолатда механизмлар иши қай даражада барқарор?» ва б. 
«Қора қути» методининг моҳияти шундаки, унда камчиликлар сабаби йўл-
йўлакай 
аниқланади. 
Бунда 
кишиларнинг 
ижодий 
ташаббуслари 
ривожлантирилади. 
Кундалик тутиш методи. Гуруҳнинг ҳар бир аъзосига ѐн чўнтак 
дафтарчаси тарқатилади. Унга, айтайлик, бир ҳафта давомида муҳокама 
қилинадиган муаммо бўйича туғилган фикрлар қайд қилиб борилади. Барча 
иштирокчиларнинг ѐзиб борган фикрлари пешқадамлар томонидан таҳлил 
қилиниб, тайѐрланган материал охирги муҳокамага олиб чиқилади. Бу метод 
қуйидаги жиҳатлари билан ажралиб туради: биринчидан, туғилган ғоя, аниқ 
рационал таклиф ўша гуруҳнинг фикри даражасига кўтарилади, иккинчидан, 
турли хилдаги тортишувлар, нуқтаи назарлар гуруҳ мажлисигача ҳал 
қилинади, кескинлашган нуқтаи назарлар ҳам текисланади. 
―Баҳс-мунозара‖ методи - бирор мавзу бўйича таълим олувчилар 
билан ўзаро баҳс, фикр алмашинув тарзида ўтказиладиган ўқитиш 
методидир. 
Ҳар қандай мавзу ва муаммолар мавжуд билимлар ва тажрибалар 
асосида муҳокама қилиниши назарда тутилган ҳолда ушбу метод 
қўлланилади. Баҳс-мунозарани бошқариб бориш вазифасини таълим 
олувчиларнинг бирига топшириши ѐки таълим берувчининг ўзи олиб бориши 

---

81 
мумкин. Баҳс-мунозарани эркин ҳолатда олиб бориш ва ҳар бир таълим 
олувчини мунозарага жалб этишга ҳаракат қилиш лозим. Ушбу метод олиб 
борилаѐтганда таълим олувчилар орасида пайдо бўладиган низоларни дарҳол 
бартараф этишга ҳаракат қилиш керак.
―Баҳс-мунозара‖ методини ўтказишда қуйидаги қоидаларга амал 
қилиш керак: 
 
барча таълим олувчилар иштирок этиши учун имконият яратиш; 
 
―ўнг қўл‖ қоидаси (қўлини кўтариб, руҳсат олгандан сўнг 
сўзлаш)га риоя қилиш; 
 
фикр-ғояларни тинглаш маданияти; 
 
билдирилган фикр-ғояларнинг такрорланмаслиги; 
 
бир-бирларига ўзаро ҳурмат. 
―Баҳс-мунозара‖ методини ўтказиш тузилмаси берилган.