Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент фармацевтика институти

Қовоқ уруғи - Semеn cucurbitae
Ўсимликнинг номи. Cucurbita pepo - оддий қовоқ (сапча қовоқ).
Cucurbita maxima - ўрис қовоқ (йирик қовоқ).
Cucurbita moschata - ош қовоқ (ойим қовоқ)
Оиласи. Curbitaceace - Қовоқдошлар.
Қ овоқ турлари бир йиллик ўт ўсимликлар бўлиб узунлиги 4-5 метрга етади. Пояси қиррали дағал туклар билан қопланган, жингалаклари ёрдамида осилиб ўсади. Барги йирик, юраксимон, чуқур 5 бўлакли бўлиб, узун банди билан кетма-кет жойлашган. Гуллари сариқ, ёқимли ҳидли, бир жинсли. Оталик гуллари барг қўлтиғида тўп-тўп жойлашган, оналик гуллари эса якка - якка жойлашган. Гулкосачаси қўнғироқсимон 5 бўлакли, гултожиси воронкасимон - қўнғироқсимон, беш бўлакли. Оталик 5 та, оналик тугуни 3 хонали, пастга жойлашган. Меваси - йирик, кўп уруғли, серэт ва ширали хўл мева. Уруғи оқ, япалоқ эллипссимон бўлади.
Июн ойида гуллайди, меваси август - октябрда пишади. Ўсимликнинг ватани Мексика. Бошқа жойларда экилади.
Маҳсулотнинг ташқи кўриниши. Тайёр маҳсулот тозаланган уруғдан иборат. Оқ рангли, япалоқ, эллипссимон узунлиги 1,5-3,5 см, эни 8-1,4 см га тенг. Маҳсулот ёқимли мазага эга.

Кимёвий таркиби. Уруғ таркибида 50% ёғдан ташқари витамин С, В, органик-кислоталар, каротиноидлар бор. Мевасини этли қисмида 4-11% қандлар, витамин С, В, бошқа бирикмалар бор.
Ишлатилиши. Қовоқ уруғи лентасимон (баъзан юмалоқ) гижжаларини ҳайдаш учун ишлатилади. Қовоқ меваси пешоб ҳайдаш хусусиятига эга. Мевасини юмшоқ қисми жигар ва буйрак касалликларини даволашда қўлланилади. Қовоқ мевасидан олинган каротиннинг ёғли эритмаси экзема қийин битадиган яралар, йирингли яралар, куйган ва совуқ олган яраларни даволашда қўлланади.
Доривор препаратлари. Тозаланган уруғ ва қайнатмаси. Мевадан каротин олинади, каротинни ёғдаги эмулсияси ишлатилади.

Ибн Сино қовоқ мевасидан тайёрланган қайнатмани кўкрак оғриғи ва йўталга қарши қўллаган.

Қўрда кўмиб пиширилган мевани қанд билан аралаштириб, ични юмшатиш учун истемол қилишни буюрган. Булардан ташқари, қовоқ ширасини томоқ оғриғига ва мия касалликларига (шишлар, ялиғланиш) даво қилган.