Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент фармацевтика институти

Доривор препаратлар. Сантонин (порошок ва таблетка ҳолида чиқарилади), гул ғунчаси (мураббо, асал, қанд ва шарбат билан бирга истеъмол қилинади.), эфир мойидан дарминол ва гвайазуленлар олинади.

Ибн Сино дармана ўсимлигидан организимдаги гижжа ва бошқа паразитларни ҳайдаш учун қовоқ уруғи билан бирга фойдаланган. Шу билан бирга пешоб ҳайдовчи сифатида ҳам ишлатган.

Пиёз пиёзбошиси - Bulbus Allii cepae
Ўсимликнинг номи. Allii cepae- Ошпиёз.
Оиласи. Liliaceae - Лолагулдошлар
О ш пиёз кўп йиллик ўт ўсимлик бўлиб, бўйи 60-100 см га етади. Ер остида йирик пиёзбошиси бўлади. Пояси йўғон, ичи ковак, асос қисмида 4-9 тагача қини билан жойлашган барглари бор. Барги узун цилиндрсимон, тўғри, ўткир учли, ичи ковак, поядан калтароқ. Гуллари битта гулёнбарг билан ўралган шарсимон оддий соябонга тўпланган. Гулқўрғони оддий, оқ рангли 6 та тожбаргдан ташкил топган, оталиги 6 та, оналиги тугуни 3 хонали, юқорига жойлашган. Меваси - шарсимон, кўп уруғли кўсак. Уруғи қора рангли, уч қиррали.
Ўсимлик июль-август ойларида гуллайди. Меваси август-сентябрда етилади.
Ўсадиган жойлари. Ватани жануби - ғарбий Осиё. Пиёз ҳамма ерда ўстирилади.
Маҳсулотнинг ташқи кўриниши.
Т айёр маҳсулот тухумсимон ёки шарсимон, устки томони сариқ - қўнғир, қизғиш, баъзан оқ ёки бинафша рангли пўст билан ўралган пиёзбошдан иборат. Ўзига хос ҳидга, ўткир, аччиқ мазага эга бўлиб, кўз ва буриннинг шиллиқ қаватларини ачиштиради.
Кимёвий таркиби. Пиёзбоши таркибида 0,01-0,05% эфир мойи, 10-11% қанд, 10 мг % витамин С, 60мг % витамин В₁ (каротин, флаваноидлар (кверцетин ва унинг гликозидлари) бўлади. Пиёз баргида 20 мг % витамин С, 50 мг % В₂, 4 мг % каротин, эфир мойи, лимон ва олма кислоталари бор.
Пиёзнинг эфир мойи таркибида олтингугурт бирикмалар (дисульфид ва бошқалар) учрайди.
Ишлатилиши. Препаратлари ичак антонияси, колит, атеросклероз, гипертония касаллигининг склеротик формасини ва авитаминозни даволашда ишлатилади. Трихомонат колпит касаллигини даволашда ҳам қўлланилади. Пиёз препаратлари бактероцид хоссасига эга. Майдаланган пиёзбошисидан қийинлик билан битадиган яраларини даволашда ҳам фойдаланилади.
Халқ табобатида сийдик ҳайдовчи ва цингага қарши дори сифатида ишлатилади.