Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

3-4- Мавзу: Шок ва кома ҳолатларида ҳамширалик жараёни.
1.мавзу. Шок хакида тушунча. Шок турлари ва клиник белгилари

1. 
   Шок (карахтлик), шок - кислородга ва озуқа моддаларига бой қон билан ҳужайраларнинг ноадекват перфузияси сабабли тўқималардан метаболизм моддаларининг ноадекват чиқиши натижасида ривожланади. Организм ушбу ҳолати компенсация қилиши учун ҳаётий зарур бўлмаган соҳалар, яъни тери ва ичакдаги қон томирлар ҳамда периферик қон томирларнинг спазми ҳисобига айланаётган қон оқимини камайтиради. Циркуляцияланувчи қон ҳажмининг камайиши натижасида периферик перфузиянинг кескин камайиши кузатилади. Бу организмнинг табиий жавоб реакцияси ҳисобланиб, бу ҳолат кетахоламинлар гуруҳига кирувчи адреналин, норадреналин ва дофаминларни қонга чиқариш орқали амалга оширилади. Юқорида қайд этилган ҳолатлар организмнинг ҳаётий зарур органларида, яъни бош мия, юрак, ўпка ва буйракларда адекват перфузияни ушлаб туриш мақсадида амалга оширилади. Шок бу ҳаётий кўрсаткичларни сўниши. Шок французча сўз бўлиб, зарба деган маънони англатади. 1795 – йилда Л. Жеймис шок атамасини тиббиётга олиб кирди.
   
2. 
   Кома (чуқур уйқу ҳолати) – ҳолатида нафас олиниши қон айланиш вазифалари қисман сақланган ҳолда мушакларнинг батамом бўшаши, рефлекслар ва сезиш хусусиятларнинг йўқолиши.
   
3. 
   Турлари: Жигар комаси, уремик кома, гипергликемик, гипогликемик ва б.
   
4. 
   Шок ва кома ҳолатларини клиник белгилари: Шок қуйидаги белгиларда намоён бўлади:
   

Гипотония
Гипотермия
Гиповолемия
Минутлик сийдик миқдорининг камайиши.(30 мл/дан кам)

Шок турлари, белгилари.

1. 
   - Нафас йўлларини ўтказувчанлигини тиклаш ва СЎВ ( сунъий ўпка вентиляцияси).
   

• 
  Кислород терапия
  
• 
  Келтириб чиқарган сабабларни бартараф этиш.
  
• 
  Оёқларни 20 -30 см баландликка кўтариш.
  
• 
  Организмни иссиқликни йўқотишни олдини олиш мақсадида беморни иссиқ ўраш.
  
• 
  Шошилинч транспортировка.
  

2. 
   Врач кўрсатмасига асосан муолажалар ўтказиш, парваришлаш, парентерал овқатлантириш.
   

Асосий ҳаётий кўрсатгичларни: Пульс, АҚБ, нафас, мия фаолиятини назорат қилиш.

3. 
   Тингловчиларни 4-5 та кичик гуруҳларга бўлиб,ҳар бир гурухга вазиятли масалалар тарқатилади, ва гуруҳлараро фикр алмашинилади, гуруҳлар бир- бирларини баҳолайди. Ўқитувчи мунозарани кузатиб, камчилик ва тавсиялар билан баҳолаб дарсни якунлайди.