Ўзбекистон Республикаси Саноат хавфсизлиги

§11. Бошқариш кабиналари 

---

39 
189.
Кранларни бошқариш кабинаси мазкур Қоидаларга ва техник 
тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатларга мувофиқ бўлиши керак. 
Бошқариш кабинаси ва бошқариш пульти шундай жойда жойлашиши 
керакки, бунда кран бошқарувчиси краннинг тўлиқ иш цикли давомида юкни 
илинишини, юкни илиш органини ва юкни кузатиш имконига эга бўлсин. 
190.
Стрела хилидаги кранни бошқариш кабинаси шундай 
жойласинки, бунда краннинг минимал қулоч билан нормал ишлашида юкни 
ёки юк ушлаш органини кабинага урилиб кетиши имкони бўлмаслиги керак. 
Краннинг маханизмларини бевосита кабина устида жойлаштириш рухсат 
этилмайди. 
191.
Кўприксимон кран ва ҳаракатланувчи консол кран кабинаси 
кўприк (консол) галереяси остида жойлаштирилиши ва у билан нарвон 
ёрдамида бирлаштирилиши керак. 
Кўприксимон турдаги кранларда кабинани юк тележкаси рамасига 
осган ҳолда ўрнатиш рухсат этилади. Бу ҳолатда кабинадан кўприк 
галереясига чиқиш тележка тўшамаси ёки ташқи тўсилган нарвон бўйича 
амалга оширилади.
192.
Кўприксимон кранлар кабиналари асосий троллейли симлар 
жойлашган томонга қарама-қарши томондан осиб ўрнатилиши керак. 
Истисно тариқасида кабинага чиқиш майдончаси ёки нарвондан троллейли 
симлари уларга тасодифан тегиб кетиш ҳолатларидан холис бўлса кабинани 
асосий троллей томонга ўрнатиш мумкин. 
193.
Бошқариш кабинаси қуйидаги минимал ўлчамларга эга бўлиши 
керак: баландлиги - 2000 mm, кенглиги - 900 mm, узунлиги - 1300 mm ҳамда 
минимал ҳажми - 3m
3
. Новертекал олдинги қисмли кабиналарда, кран 
бошқарувчисининг ўриндиғи марказидан ўтадиган кесимда баландлик 1600 
mm гача камайтирилиши рухсат этилади. Ер устидаги кран йўллари бўйича 
ҳаракатланаётган ва ўтириб ишлаш учун мўлжалланган юк тележкалари 
кабинаси баландлиги 1600 mm гача камайтирилиши мумкин. 
Стрелали ўзи юрар кранлар кабинаси ўлчамлари ГОСТ 22827, 
минорали кранлари – ГОСТ 13556 бўйича қабул қилинади. Кран кабинасида 
унга жойлашган ускуналарга ўтиш учун қулайлик таъминланиши керак. 
194.
Очиқ ҳавода ишлаш учун мўлжалланган юк кранлар кабинаси 
кран бошқарувчисини ноқулай метрологик факторлар таъсиридан 

---

40 
ҳимояловчи ҳар томондан яхлит тўсиқ ва яхлит бостирмага эга бўлиши 
керак.
Кабинанинг ёруғлик тушиш жойлари синмайдиган (парчаланмайдиган) 
ойнадан бажарилган бўлиши керак. 
Хонада ишлайдиган кўприксимон икки балкали ва ҳаракатланувчи 
консол кранлар ҳамда осиб қўйиладиган аравачаларда полдан 1000 mm дан 
кам бўлмаган баландликка яхлит тўсиқли очиқ кабинани қўллаш рухсат 
этилади. Бунда у бостирма билан тўсилмаслиги мумкин.
Кўприксимон бир балкали ва осиб қўйиладиган кранларда ўтириб 
ишлашга мўлжалланган кабинани тўсиш 700 mm баландликка бажарилиши 
мумкин. 
Кабинани 
1000 
mm 
гача 
баландликдаги 
синмайдиган 
(парчаланмайдиган) ойна билан тўсилганда, металл панжара билан қўшимча 
тўсиш керак. 
195.
Кўприксимон кран ва ҳаракатланувчи консол кран кабинасининг
орқа девори ва предметлар орасидаги масофа, уларга нисбатан силжиганда, 
камида 400 mm ни ташкил қилса, кабина орқа девори ваён томонлари камида 
1800 mm ли яхлит тўсиқларга эга бўлиши керак. 
Кабининг орқа томонидаги тўсиқлар бутун кенглиги бўйича 
бажарилиши, ён томонлардаги, орқа деворга уланган, тўсиқлар камида 400 
mm кенгликда бўлиши керак. 
196.
Кабинанинг ойналари шундай қўйилиши керакки, бунда ойналар 
ичидан ва сиртидан артиб тозалаш учун имконият бўлиши ёки уларни 
тозалаш учун мосламалар назарда тутилиши керак. Кран бошқарувчиси 
туриши мумкин бўлган пастки ойналар унинг оғирлигини кўтарадиган 
панжаралар билан ҳимояланиши керак.
Очиқ ҳавода ишлайдиган кранлар кабиналарида қуёшдан ҳимояловчи 
шчитлар ўрнатилиши керак. 
197.
Кабинага кириш учун эшиклар икки табақали ёки икки ёққа 
суриладиган ва ички томондан қулф билан жиҳозланиши керак. 
Икки табақали эшиклар кабинанинг ички томонига очилиши, стрелали 
ўзи юрар кранлардан ташқари, агарда кабинага киришдан олдин тамбур ёки 
мос равишдаги тўсиқли майдонча бўлса, кабина эшиги ташқарига очилиши 
мумкин. Бинодан ташқарида ишлайдиган кранларда, кран бошқарувчиси 
крандан чиқиб кетганда, эшикни ташқаридан қлуфлаш учун мослама бўлиши 
керак. 

---

41 
Кабинага люк орқали кириш рухсат этилмайди. 
198.
Электр юритмали юк кўтариш кранлари кабинасидаги полда 
сирпанишга йўл қўймайдиган нометалл материаллардан ясалган тўшама 
бўлиши ва у диэлектрик резина гиламча билан қопланиши керак. Катта пол 
майдони бўлган кабиналарда 500х700 mmдан кам бўлмаган ўлчамли резина 
гиламчалар фақат электр ускуналарга хизмат қилинадиган жойларга 
солиниши мумкин. 
199.
Кранлар кабинаси кран бошқарувчиси учун кўчмас ўриндиқ 
билан жиҳозланиши керак, у шундай ўрнатилиши керакки, бунда кран 
бошқарувчиси ўтирган ҳолда аппаратларни бошқариши ва юкни кузатиши 
имкино бўлсин. Кран бошқарувчисиқулай ишлаши ва аппаратларга хизмат 
кўрсатиш учун ўриндиқни вертикал ва горизонтал текислик бўйлаб 
мослаштириш имкони бўлиши керак. 
Техник жихатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатлар 
билан назарда тутилган ҳолларда кран бошқарувчисининг бошқариш пультли 
ўриндиғи ёки бутун кабинаси буриладиган ижрода бажарилиши керак. 
200.
Кран кабинаси шундай бажарилиши ва жиҳозланиши керакки, 
унда тегишли ҳарорат режими ва техник жихатдан тартибга солиш 
соҳасидаги 
норматив 
ҳужжатларга 
мувофиқ 
ҳаво 
алмашинуви
таъминлансин. Кран кабинасида иситиш асбобини ўрнатиш кранни 
тайёрловчи томонидан амалга оширилиши керак. 
201.
Чанг ва заҳарли газларни ажралиб чиқиши кузатиладиган иссиқ, 
кимёвий ва бошқа цехларда ишлаш учун мўлжалланган юк кўтариш 
кранлари кабиналарининг тузилиши ва жиҳозланиши техник жихатдан 
тартибга солиш сохасидаги ҳужжатларига мувофиқ бўлиши керак.