Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

Бугунги кунда 106 давлатда (Канада, Аргентина, 
Дания, Франция, Италия, Норвегия, Швеция, Болгария, 
Польша ва бошқалар) ўлим жазоси барча жиноятлар 
учун бекор
қилинган.
Конституцияга ушбу норманинг киритилиши билан 
Ўзбекистон инсонпарварлик ғояларига ўз содиқлигини намоён 
этади, ижтимоий-сиёсий ҳаётимизда ўлим жазосини қайтариш 
бўйича ҳар қандай ташаббусларга барҳам беради. Пировардида 
эса ҳар бир инсоннинг, ҳатто у жиноят содир этган бўлса ҳам, 
яшаш ҳуқуқининг кафолатланишига хизмат қилади.

---

45
25-савол: 
“Миранда қоидаси” тушунчаси ва 
мазмун-моҳияти нима ҳамда янги таҳрирдаги 
Конс титуция лойиҳасига “Миранда қоидаси”га 
оид қандай янгиликлар киритилмоқда?
Жавоб:
Шахсни ушлаб 
туриш чоғида унга ҳуқуқлари 
ва ушлаб туриш асосларининг 
тушунтирилиши 
(
“Миранда 
қоидаси”
) халқаро ҳуқуқда 
умумэътироф этилган норма 
бўлиб, суриштирув, тергов ва 
суд жараёнларида қонун бузи
-
лишига йўл қўймасликни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
Шу маънода янги таҳрирдаги Конституциямиз лойиҳасининг 
27-моддасида 
“Шахсни ушлаш чоғида унга тушунарли 
тилда унинг ҳуқуқлари ва ушлаб турилиши асослари 
тушунтирилиши шарт”
, деган норма белгиланмоқда. 
“Миранда қоидаси” ўз тарихига эга. 1966 йилда жиноят 
содир этган Э. Мирандани ҳибсга олган АҚШ Аризона штати 
полицияси уни сўроқ қилишдан аввал гумон қилинувчи сифатида 
ҳуқуқлари тушунтирилмаганлиги туфайли, кейинчалик унинг 
айбга иқрорлиги тўғрисидаги кўрсатмаси асосида чиқарилган 
ҳукм АҚШ Олий судида бекор бўлган. “Миранда қоидаси”га 
(инглизча: Miranda warning) 
биноан шахсни ушлаб туриш чоғида 
унинг ҳуқуқлари ва ушлаб турилиши асослари тушунтирилиши, 
айбланувчи айбловнинг моҳияти ва асосларидан хабардор 
қилиниши, шунингдек, сукут сақлаш ҳуқуқидан фойдаланиши, 
жиноят ишларида ўзига қарши гувоҳлик беришга мажбур 
қилинмаслиги, малакали юридик ёрдам таъминланиши талаб 
этилади.
Кўпчилик фуқароларимиз тергов органлари томонидан 
кимдир қўлга олинганида, у нима учун ушланганлиги 
айтилмаслигидан, айтилганида ҳам ушлаш сабаблари ва 
айбноманинг асл маъносини тушунмаслигидан шикоят 

---

46
қиладилар. Айрим ҳолларда, ушланган шахс ўз ҳуқуқларини 
билмаган шароитда тергов органлари томонидан айбига иқрорлик 
кўрсатмалари беришга мажбурланиши хавфи мавжуд. Айнан 
процессуал ушлаш вақтида инсон оғир руҳий ҳолатга тушади ва 
ҳуқуқий ёрдамга айниқса муҳтождир, чунки у бундай мураккаб 
вазиятда