Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

“фуқароларнинг мамлакат 
бўйлаб эркин ҳаракатланиш, турар ёки яшаш жойини 
эркин танлаш ҳуқуқи мамлакатдан тўсиқларсиз чиқиш 
ва қайтиш ҳуқуқи кафолатланиши лозим”
лигини 
Конституция даражасида мустаҳкамлашни таъкидлаган эди. 
Янги 
таҳрирдаги 
Конституциямиз 
лойиҳасининг 
32-моддасида 
“Қонуний асосларда Ўзбекистон Рес -
публикаси ҳудудида бўлиб турган ҳар ким мамлакат 
бўйлаб эркин ҳаракатланиш, турар ва яшаш жойи
-
ни танлаш ҳуқуқига эга, бундан қонунда белгиланган 
 чекловлар мустасно”
, деган норма белгиланмоқда. 
Сир эмаски, мамлакатимизнинг яқин ўтмишида эркин 
ҳаракатланиш ҳуқуқини асоссиз чекловчи қонун ости 
ҳужжатлари мавжуд эди. Масалан, баъзида 
фуқароларимиз 
Тошкентга келиш учун йўллардаги назорат постларидан 
паспортсиз ўта олмас эди, уларнинг билим олиши, 
даволаниши, ишлаши ёки қариндошларини кўриши 
учун пойтахтга келиб туришида ҳам қийинчиликлар
мавжуд эди. Фуқароларимизнинг хорижга чиқиши учун эса 
рухсатнома (стикер) расмийлаштириш талаб этиларди. Бундай 
тўсиқларнинг аксарияти 
Ҳаракатлар стратегияси
доирасида 
бартараф этилди, хусусан, йўлларда назорат постлари олиб 
ташланди, 
“прописка”
, хорижга чиқиш учун рухсатнома 
(стикер) расмийлаштириш тартиби бекор қилинди. 
Эркин ҳаракатланишга оид янги норма инсон қадрини 
камситувчи, 
ҳаракатланиш 
эркинлигига 
тўсиқ 
бўлган 
чекловларни бартараф этиб, ҳар бир шахснинг мамлакатимиз 
бўйлаб эркин ҳаракатланишини кафолатлайди, аҳолининг 
қишлоқ жойларидан шаҳарларга эркин ҳаракатланиши учун 
шарт-шароитлар яратишга, ҳудудларнинг ижтимоий-иқтисодий 
ривожига, урбанизация жараёнларининг самарали амалга 
ошишига ва барқарор ривожланишига муҳим омил бўлади. 
Эътиборли жиҳати шуки, мазкур норма нафақат 
фуқароларимизнинг, балки Ўзбекистонда турган фуқаролиги 

---

65
бўлмаган шахсларнинг ҳамда хорижий фуқароларнинг ҳам 
мамлакатимиз ҳудудида эркин ҳаракатланишини кафолатлайди. 
Бу эса Ўзбекистон ҳудудида бўлиб турган ҳар ким 
республиканинг хоҳлаган жойига бориш, саёҳат қилиш, билим 
олиш, ишлаш, тадбиркорлик қилиши имкониятини беради.