Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат Бошқаруви Академияси қошидаги Ёшлар муаммоларини ўрганиш ва истиқболли кадрларни тайёрлаш институти тингловчиси Қорабоев Бекзод

Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат Бошқаруви Академияси қошидаги Ёшлар муаммоларини ўрганиш ва истиқболли кадрларни тайёрлаш институти тингловчиси Қорабоев Бекзод
(2-гуруҳ)

1. 
   Ижтимоий капитал тушунчасини ёритинг.
   

Жавоб: Ижтимоий капитал тушунчаси жамиятда инсонларни бир-бири билан кўринмас қўллар ёки ришталар орқали боғлаб турувчи хиссиётлар мажмуасидир. Булар ўзаро ишонч, ғамхўрлик, софдиллик ва бошқа хиссиётлардир.

2. 
   Ижтимоий капиталнинг тарихий ва замонавий жиҳатларига мисол келтиринг.
   

Жавоб: Ижтимоий капиталнинг тарихий жиҳатларидан бири ислом динида мавжуд амаллардан бири эҳсон қилишдир. Эҳсон қилиш орқали инсон нафақат савоб олади, балки ён атрофидаги мискин кишиларга ғамхўрлик қилиш кераклигини англайди. Бу мажбурият туфайли ҳам инсонлар орасида ўзаро ҳурмат туйғулари шаклланади.
Замонвий жиҳати: Америкалик иқтисодчи ва социолог Ж.Коулмэн юқори даражада эркинликни истаб Детройтдан Қуддусга кўчган аёл ҳақида мисолни келтиради. Детройт шаҳрида ўз болаларини ҳар қадамда етаклаб юришга мажбур бўлган аёл Қуддусда бемалол ёш болаларини шаҳар автобусида мактабга юбора олишини олим бу мамлакатда ижтимоий капиталнинг юқорилиги билан тушунтиради. АҚШда хавф-хатарнинг кучли эканлигидан кўчадаги болаларни ҳар бирининг ота-онаси кузатишга мажбур бўлишса, Исроилда кўчадаги ҳар қандай болани кузатиш ва ҳимоя қилишга барча катта ёшдаги фуқаролар масъул эканлиги бу ерда юқори ижтимоий капитал натижаси эканлиги қайд этилади.

3. 
   Ижтимоий капиталнинг қандай турларини ва хусусиятларини биласиз?
   
4. 
   Ижтимоий капиталнинг ижобий ва салбий томонлари
   

Жавоб: Ижтимоий капиталнинг ижобий томони шундаки у ўзаро ишонч устига қурилади. Кишилар бир биридан шубхаланмай яшайди: ака-ука, қўни-қўшни ва хоказо. Салбий томони эса айнан қайсидир омил туфайли мана шу ишончнинг йўқолиши. Масалан, бозор иқтисодиёти шароитида олди-берди қилишда кузатилади. Тилхат, нотариус ва бошқа йўллар.

5. 
   Ўзбекистонда ижтимоий капиталнинг қандай анъанавий турларини биласиз?
   

Жавоб: Ўзбекистонда ижтимоий капиталнинг анъанавий турларидан бири орамизда йўқолиб бораётган анъаналардан бири дафн маросимида гўрковлик масаласидир. Ҳозирги кунда гўрковлик ҳам касбга айланиб қолди. Лекин чекка ҳудудларда ҳалигача ҳашар йўли билан хар бир хонадондан 1 кишидан жами 5 киши бўлиб навбат билан амалга оширилади. Ижтимоий капиталнинг яна бир тури шундайки, халқимизда ўзаро қарз бераётганда камдан кам ҳолатда тилхат ёздириб олади ёки нотариус хизматидан фойдаланилади. Бу ерда ҳам ижтимоий капитал ҳукмронлик қилади, яъни соф ишонч мавжуд.

6. 
   Аҳолининг ночор қатлами учун маҳалла фаолияти ижтимоий капитал сифатида қандай намоён бўлади?
   

Жавоб: Бундай вазиятда маҳалла ночор оилаларга ёрдам қўлини чўзиши, маҳалланинг ўзига тўқ хонадонларини эҳсон қилишларига ундаши, моддий ёрдам пуллари бериши ва умумий олганда шу қатлам то ўзини тўлиқ олгунга қадар ғамхўрлик қилишида намоён бўлади.

7. 
   Ёшлар ўртасида ижтимоий капиталнинг кенг тарқалган қандай турларини биласиз?