‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

Individual “Men” obrazi
Agar  kimdir  sizni  har  qanday  ijtimoiy 
aloqalardan  cheklab  qo‘ysa,  sizning  shax- 
singizning  qaysi  qismi  saqlanib  qolgan 
bo‘lar  edi?  Javob:  Sizda  aynan  individua- 
lizmni  anglatuvchi  mustaqil  “Men”  yoki 
kollektivizmni  anglatuvchi  o‘zaro  bog‘liq 
“Men”ni  qanday  rivojlanganiga  bog‘liq 
bo‘ladi.
Individualistlar  shaxsining  katta  qismida  o‘z  “Men”ini  his  qilish, 
shaxsiy qadriyatlarini anglash saqlanib qolgan bo‘lar edi. Individualizm 
darajasi insonlarda turlicha bo‘ladi va u xalq madaniyatidan kelib chiqqan 
holda bo‘ladi, masalan Osiyoda jamoatchilik  muhim bo‘lsa, AQSH da 
individualizm (Hofttede,  1980; Triandis,  1994). Individualistlar shaxsiy 
maqsadlari  va  shaxsiy  xususiyatlarini  birinchi  o‘ringa  qo‘yadilar.  Ular 
shaxsiy nazoratga va individual yutuqlarga intiladilar.
Kollektivistlar uchun begona muhitda yo‘qolib qolish  imkoniyati 
shaxsning  katta  qismini  yo‘qotishni  anglatishi  mumkin.  Oilasi,  gu- 
ruhi  va  yaqin  do‘stlaridan  ajralgan  kollektivistlar  ulami  shaxs  sifa­
tida belgilab turgan aloqalarini yo‘qotgan bo‘lar edilar. Kollektivistik 
madaniyatda ijtimoiy tarmoq (muhit) inson uchun tayanch vazifasini 
o‘taydi. Bunda “Men” muhim emas, lekin “Biz” muhim rol o‘ynaydi. 
Kollektivistlar o‘z  guruhlari  -   oilasi,  kasbdoshlarining  maqsadlarini 
birinchi  o ‘ringa qo‘yadi va  shu bilan o‘z  shaxsini  aniqlaydi.  Kollek­
tivistlar guruhda qadriyatlar tizimiga, u haqida qayg‘uradigan odam­
larga va xavfsizlik ishonchiga ega bo‘ladilar.
Agar  amerikalik  talabalami  Yaponiya,  Xitoy  va  Hindiston  ta- 
labalari bilan taqqoslasak, ularda  shaxsiy  sifatlarini  “Men” bilan tu- 
gatish ehtimoli (men samimiyman, men  o‘zimga ishonganman) juda 
kam, lekin o ‘zining ijtimoiy maqomi haqida (Men Keyos universiteti 
talabasiman, Men oilada uchinchi farzandman) gapirish ehtimoli juda 
ko‘pdir.  G‘arbliklar uchun  individuallik birinchi  o ‘rinda,  osiyoliklar 
uchun esa kollektivizm birinchi o ‘rinda turadi.
Individualistlar kollektivistlar madaniyatidagi  farq hatto insonlar- 
ning ismlarida ham ifodalanadi.  Individualistik madaniyat ismini bi-