‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

Qanday qilib p sixologla r f e  ’l-atvorni о ‘rganishadi 
va ta ’riflab berishadi?
Har bir fanning boshlang‘ich nuqtasi ta’rifdan boshlanadi. Kunda- 
lik hayotimizda, bizlar odamlami kuzatamiz. Nimaga o ‘zlarini har xil 
tutishlari haqida xulosa beramiz va ulami ta’riflaymiz. Mutaxassislar 
ham  aynan  ana  shunday yo‘ldan  foydalanishadi.  Faqatgina xolisona 
va ta’sirli yo‘l bilan o'rganishni amalga oshirishadi.
Holatni o‘rganish
Hamma  eng  eski  usulda,  holatni  o ‘rganib,  individning  haqiqiy 
qirralarini  ochib  berish  maqsadida  kuzatib,  xulosa  qiladi.  Masalan, 
ko‘plab  miya  haqidagi  bilimlarimizni,  miyaning  muayyan  bir  qis- 
miga  shikast  yetganidan  keyin  zaiflashish  holatini  o'rganayotgan 
paytimizda  olamiz.  M:  J.Piaje  bolalar  bilan  savol-javob  o‘tkazib 
ko‘rib,  ularni kuzatib,  bolalaming fikrlash holatini  aytib berdi.  Ko‘p 
bo‘lmagan  maymun  turi  “Shimpanze”ni  tekshirib,  ulami  tushunib, 
kuzatib  tilga  bo‘lgan  salohiyatini  ham  ochib  berdi.  Bu  uzluksiz  va 
sinchkovlik bilan olib borilgan kuzatuvlar  natijasi edi.
Holatni  o‘rganish  keyingi  yo‘nalishlami  ko‘rsatib  beradi  va  ke- 
lajakda  nimalar  bo‘lishini  aytib  beradi.  Individlami  o‘rganish  ho- 
lati esa,  agar uni noodatiy holatda o ‘rganilsa natijasi  xato fikrlashga 
olib  kelishi  mumkin.  Noodatiy  m a’lumotlar,  y a’ni  aniq  xulosalarsiz 
olingan m a’lumot  yolg‘on natijalarga hamda xato baho berishga olib 
keladi.  Istagan tadqiqotchining kashandalami yosh vafot etadi degan 
ma’lumotlariga:  95%  erkaklardan,  85%  chekmaydiganlar  va  bunga 
qarshi  chiquvchilar (amakim bo‘lar edi, kuniga 2  quti  sigaret chekar 
edi,  89 yoshga kirgan), -  degan xulosalarni keltirish mumkin. Kuchli