‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi u. Dalaboyev vektor va tenzor


rot(rotd) = grad diva -  divgrada



Download 4,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/90
Sana10.09.2021
Hajmi4,61 Mb.
#170633
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   90
Bog'liq
Vektor va tenzor tahlil (U.Dalaboyev)

rot(rotd) = grad diva -  divgrada 
(5.7)
Bu  yerda  divgrada = Aa  bo‘lib,  uni  Aa^JAa^Aa^Aa.}  ko'rinishda 
tushunish kerak. 

Shunday qilib,
div(grad(/) = AU,  rot(grad{/) = 0,  div(rota) = 0, 
rot(rota) =graddiva -divgrada
5.5.  Nabla operatori
Vektor analizining grad,  div,  rot  differensial  amallarini simvolik  V 
vektor  yordamida  (Nabla  vektor  -   Gamilton  operatori)  ifodalash 
qulaydir:
e  
d r  
d   r  
d   r  
\ e  
d  
d
  1 
dx 
dy 

8y  8: f
1) 
V  nabla -  vektoming  «(M)  skalyar funksiyaga ko'paytmasi  shu 
funksiyaning gradientini beradi:
Vu =
8  r  8  -  8  r )
— 1  +— J + ~ £  
8x 
8y 
8:
8u r  8u -  8u r _  
.
«■-=-»  +-=-7+-3-*“ g « du
8x 
8y 
&
Demak, grad u =  V u.
2)  V  nabla -  vektoming
a(M) = ax(x,y,:)7 + ay(x,y ,:)j + a,(x,y,:)k 
vektor  -   funksiya  bilan  skalyar  ko'paytmasi  shu  funksiyaning 
divergensiyasini beradi.
'  8  -  8  -  d  -)   t 
- 

-\
— i + — /  + — *  ■[ax(x,y,:)i + a  (x,y ,:)j + a .(x ,y ,:)k \- 
8x 
8y 
&  )  ' 

M -
_8ax  ^  8ay  ^  da7 
8x 
8y 
8z
= diva
Demak,  (V,a)  = diva
3)  V  nabla -  vektoming
a(M) = ax(x,y,:)i + ay(x,y,z)j + a,(x,y,:)k 
vektor  funksiyaga  vektor  ko'paytmasi  shu  funksiyaning  uyurmasini 
beradi:
75
www.ziyouz.com kutubxonasi


Demak,
[ v ,a ] =  rot5
4) skalyar 
maydon 
u 
ning 
Laplas 
operatori 

uchun 
Au = div(gradw) = (v,v«) = VJ«  yoki simvolik ko'rinishda  A = (v ,v ) = V1
5) yo‘nalish bo‘yicha hosila
^ • = ( / ‘,,grad«) = (ro,V«] = ( /#,v)M  yoki simvolik ko'rinishda  J^= (/°,v).
V  operatorini foydalanishda uning vektor va differensial tabiatini 
hisobga olish kerak.
V  operatorinio‘zgaruvchilar k o ‘paytm asiqatnashm agan ifodaga 
ishlatiiishL
Nabla operatorini o ‘zgaruvchilar ko ‘paytmasi qatnashmagan ifodaga 
ishlatish  vektor  algebrasi  qoidalariga  mos  keladi.  Shuni  nazarda  tutish 
lozimki,  V  operator ta 'sir qiluvchi obyekt undan keyin turishi kerak.
Buni quyidagi misollarda tushintiramiz.
1)  c  o‘zgarmas  vektor bo'lsin.  rot(«c) = [v,Mc] = [v«,c] = [gra/M,c].
Bu  yerda  u  o‘zgaruvchi  V  yoniga  vektorga  vektorlar  algebrasi  qoida- 
lariga  ko‘ra  o‘tkazilgan  (vektor  ko'paytma  xossasiga  ko‘ra  u  skalyami 
ikkinchi vektordan birinchi vektor qoshiga o'tkazish munikin).
2)  V  operatordan  foydalanib  (5.7)  formulani  keltirib  chiqarish 
mumkin:
rot (rot 5)= [ V, [ V,a ]] = V (V 5) -  (V v] a = grad di v 5 -  di vgrad a.
Bu yerda biz ikkilangan vektor ko‘paytma xossasidan foydalandik: 
[5,[£,c]] = 6(3c)-c(fl6 ) = 6(5c)-(fl£)c.
Yuqorida keltirilganga ko‘ra  divgrad5 = A5 = {Aa^Aa^Aa,}.
3)  yana  shu  narsani  ko'zdan  qochirmaslik  kerakki,  (v ,5 )* (5 ,v ).
(V5) = div5 = — + — + ^ -   bo‘lib,  u  funksiyadan  iborat.  (5,v)  esa

Download 4,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   90




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish