‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi saodat sultonsaidova, ‘lmas sharipova



Download 3,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/152
Sana31.12.2021
Hajmi3,4 Mb.
#261431
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   152
Bog'liq
O'zbek tili stilistikasi (S.Sultonsaidova, O'.Sharipova)

TROPLAR
Reja:
1.  Trop  so‘zining m a'nosi  va  mohiyati.
2.  0 ‘xshashlikka asoslangan ko'chimlar.
3.  Jonlantirish  asosidagi  ko‘chimlar.
4. Mubolag‘a va litota.
5.  Istehzoga asoslangan ko‘cliimlar.
6. Simvol.
Trop 
deb bir narsaning nom ini,  belgisini boshqasiga  ko'chirish 
yoki nulqda so‘z va iboralaming ko‘chma ma’noda islilatilisl'iiga aytiladi.
Q andaydir  xususiyati  b ilan   bir-biriga  yaqin  ikki  shaxsni, 
tushunchani,  narsani,  hodisani  va  ulaming  belgisini  qiyos  qilish, 
o ‘xshatish troplaiga asos qilib olinadi. Bunda ular haqida aniq tasaw ur 
paydo  bo‘ladi.
Quyida  har  bir  tropning  tavsifini  keltiramiz.
Metafora 
— grekcha so‘z bo‘lib, ko‘chim degan m a’noni bildiradi. 
Nutqqa obrazlilik, ckpressiv bo‘yoq berish niyatida narsa va hodisalar 
o ‘rtasida  o ‘xshashlikka  asoslanib.  so‘z  yoki  iboralarni  ko‘chma 
m a’noda islilatish metaforadir.  Masalan,  bolalarmamlakati — bolalik, 
anor yuz  —  qizil yuz,  quyoshli  qalam  — ijod kabi.
Xalq  dengizdir,  xalq  to jqindir,  xalq  kuchdir,
Xalq isyondir,  xalq olovdir,  xalq o'chdir... 
(C ho‘lpon)
Metafora tuzilishiga  ko‘ra  ikki  xil:  sodda  va  kengaygan bo‘ladi. 
Sodda metafora birgina so‘z, kengaygan melafora esa ikki yoki undan 
ortiq  so‘zlar bilan  ifodalanadi.  Masalan,  a ’lo  (besh  baho),  saltanat 
(podshohlik),  k o ‘k   fosmon),  x o ‘roz  (mard  odam)  kabilar  sodda 
metafora b o ‘lsa,  bahor elchisi (boychechak),  ilhom manbayi (hayot), 
N izo m iy n in g   Vatani  (O z a rb o y jo n )  k a b ila r  esa  k en g ay g an  
metaforalardir.
Lingvistik metafora bilan badiiy melafora bir-biridan farqlanadi. 
Agar  metafora  biror  shaxsning,  narsaning  doimiy  nomiga  aylanib 
qolgan b o ‘lsa,  u  tilshunoslikning  muammosiga  aylanadi,  muayyan
68
www.ziyouz.com kutubxonasi


bir matnda ishlatilib, m atndan tashqari holatda shu shaxsga,  narsaga 
nisbatan  qo‘llanilmasa,  badiiy  metaforaga  misol  bo‘ladi.  Masalan, 
go'zal   sifat,  Go‘zal  —  ot,  ko 'k  —  rang,  k o 'k  —  osmon,  tosh  va 
k o ‘mir  —  tabiat  jinslari,  toshko ‘mir  —  yoqilg‘i  kabi  so‘zlaming 
xususiyatlari  tilshunoslikda  o‘rganiladi.  Quyidagi  she’riy  parchada 
badiiy metafora ishlatilgan:
Na  ko ‘kning 

Download 3,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   152




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish