‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi saodat sultonsaidova, ‘lmas sharipova

79
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Birinchi  xato
Bolangiz  tirnog‘ini  ataylab  tishlaydi.
Y o‘q,  unday  emas.  Olimlaming  fikricha,  bu  yerda  insonning 
tug‘ma  his-luyg'usi  negizida  shakllangan  harakat  muhimdir.  Axir 
bolani  hecli  kim  tim oq  tishlab,  burun  kavlashga  o ‘rgatmagan, 
shunday cmasmi? Bu degani, bu xatti-harakatni bolaga tabiat in’om 
etgan.  Xuddi maymun ham  bum ini tozalab,  tishi bilan timoqlarini 
olib  tashlaganidek,  inson  bolasi  ham   shu  usulga  ongsiz  ravishda 
taqlid  qiladi.  M aymun  miyasida  maxsus  mexanizm  bor,  ular  bu 
jonivorni  o ‘zini  tozalab  turishga  undaydi,  m aym un  o ‘z  xatti- 
harakatidan  rohatlanadi.  G o ‘dakka  ham   bu  harakatlar  yoqadi. 
Demak,  tim oq  tishlamasligi  uchun  (axir  u  maymuncha  emas  va 
o ‘ziga  boshqacharoq  qaraydi)  ushbu jarayonni  boshqa  narsa  bilan 
almashtiring. Bu kabi yomon odatlami qilishga moyil bolalaiga hayotda 
e'tibor,  ota-onasining  mehri,  o ‘ziga  ishonch  yetmaydi.  Bola  shu 
bilan  ovunadi,  u  barmog‘ini  so‘rib,  o ‘rindiqda  likillaganicha  maza 
qiladi.  Bu  paytda  u  o ‘z  uyidami  yoki  mehmondami,  unga  buning 
farqi  yo‘q.
Ikkinchi  xato
Y om on  odat  bilan  o ‘zimiz  kurasha  olamiz,  sliifokorga  borish 
shart emas.  Bu noto‘g‘ri.  H a,  to ‘g‘ri, bunday odatlar ota-onasi  o ‘ta 
qattiqqo‘l,  melirga  zor  bolalarda  ko‘proq  uchraydi.  Lekin  ulami 
miyadagi  kamchiliklar  ham   keltirib  chiqarishi  mumkin.  Masalan, 
og‘ir kechgan homiladorlik yoki tug‘uruqning qiyin kechishi. Yana 
uchinchi  sabab  ham   b o r  —  bu  bolaning  o'sishdan  qolishidir. 
Shuningdek,  uch  sabab  baravar  kelishi  ham   mumkin.  Shuning 
uchun  ham   faqat  psixonevrolog  shifokoigina  qanday  sabab  tufayU 
ushbu holatlar kehb chiqqanini aniqlab, nima qilish kerakligi haqida 
to ‘g‘ri  tavsiyalar  bera  oladi.  Ya’ni  bolaning  miyasini  band  qilish 
kerakmi,  uni rivojlantirish zamrmi yoki faqatgina  m ehr va muhabbat 
rishtalari  bilan  uni  o ‘rab-chirm ash  darkormi,  tanlab  beradi.
Uchinchi  xato
Bola  shunchaki  o ‘zini  tutishni  bilmaydi.  U ni  jazolash  kerak. 
Bolaning  qo‘Uni  og‘ziga  solib,  bum ini  kavlashi  uchun  jazolash
80
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

teskari  ta ’sir  etishi  mum kin,  axir  bu  xatti-harakat  uning  o'ziga 
ham  yoqadi,  shuning  uchun  u  sizga  o ‘chakishib,  aksini  qilishi 
mumkin.  Taqiq  bilan  ish  bitira  olmaysiz.  Juda  ko‘p  ota-onalar 
farzandlari barmoqlariga  xantal  surib  qo‘yib  ham  ko‘rishgan.  Ba’zi 
bir  bolalar  nafaqal  bu  odatlarini  tashlashm agan,  balki  endi 
xantalning  achchiq  ta ’mi  og‘izlariga  yoqib,  onalaridan  uni  yana 
surib  qo‘yishini  iltimos  ham  qilishgan...  Qaysidir bir bo‘yoqchi  ota 
bolasining barmoqlarini bo ‘yoqqa tiqib oldi.  Shunday bo‘ldiki, bo!a 
endi qoiini bo‘yoqsiz so‘rmay qo‘ydi va faqat bo‘yoq so‘rab, xarxasha 
qihshga tushdi.  Oqibatda, bolaning miyasi zaharlanishgacha bordi.