„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

"Mafkuraviy xavfsizlik" 
shaxs, millat, jami-yat, 
davlatning xilma-xil shakllarda namoyon bo‗ladigan mafku-raviy tajovuzlar, turli mafkuraviy 
markazlarning buzg‗unchi-lik ta‘siridan himoyalanganlik darajasini tavsiflovchi tushuncha 
ekanligi ma‘lum. Mazkur sohadagi profilaktikaning asosiy va-zifasi deganda, jamiyat ma‘naviy 
hayotida bo‗shliq paydo bo‗li-shining oldini olish, o‗zining pirovard maqsadlariga mos va unga 
xizmat qiladigan g‗oyalar tizimini shakllantirish, uni mutta-sil mustahkamlab borish, fuqarolarda 
mafkuraviy immunitet-ni mustahkamlashdek jarayonlar nazarda tutiladi. 
Ma‘lumki, har qanday mamlakatning mafkuraviy xavfsiz-ligiga tashqi va ichki omillar o‗z 
ta‘sirini o‗tkazib turadi. Bu-gungi kunda turli xil mafkura markazlari va poligonlarining 
O‗zbekistonda yangi jamiyat qurishga to‗sqinlik qilish uchun g‗arazli niyatlariga erishishda ba‘zi 
fuqarolardan "qurol" sifatida foydalanishga intilishlarida mafkuraviy xavfsizlik uchun real tashqi 
tahdidlar mavjudligini ko‗ramiz. Shuningdek, qo‗shni dav-latlardagi terrorizm, diniy ekstremizm 
va mavjud siyosiy be-qarorlik ham mamlakatimiz mafkuraviy xavfsizligiga o‗z ta‘-sirini 
o‗tkazishi mumkinligini doimo nazarda tutish lozim. 
Mafkuraviy xavfsizlikni ta‘minlovchi ichki omil jamiyatning siyosiy-ijtimoiy, axloqiy va 
ma‘naviy salohiyati hamda fuqarolarda mafkuraviy immunitetning shakllanganlik dara-jasidir. 
Bundan tashqari, mafkuraviy xavfsizlik xalkning as-riy an‘analari, tili, dini, ma‘naviyatrg va 
milliy rivojlani-shiga xizmat qiluvchi umuminsoniy qadriyatlarga asoslanishi lo-zim. 
Shuningdek, davlat idoralari, jamoat tashkilotlari va uyushmalari, madaniy-ma‘rifiy muassasalar 
tomonidan amalga oshirilayotgan tarbiyaviy ishlar, ma‘naviy-ma‘rifiy tadbir-lar tizimi 
mafkuraviy xavfsizlikni ta‘minlashning zaruriy shartidir. Mafkuraviy xavfsizlik ilmiy asoslangan 
ijtimoiy siyosat, huquqiy madaniyat, jamiyatning ma‘naviy yetukligi va demokratiyalashuvi 
bilan uzviy ravishda amalga oshiriladigan g‗oyaviy tarbiyaga tayanadi. Jamiyat, davlat va shaxs 
mafkuraviy xavfsizligini ta‘minlash davlatimiz siyosatining tarkibiy qismi, mamlakatimiz 
hayotining barqarorligini mustahkamlash omili hisoblanadi. 
Mafkuraviy immunitetni fuqarolar ongiga singdirish, av-valambor, oiladan boshlanadi. 
"Ona-Vatan", "Vatanga muhabbat", "Vatan tuyg‗usi" kabi ilk tushunchalar ham, avvalo, oila 
muhi-tida shakllanadi. Bu jarayon bobolar o‗giti, ota ibrati, ona meh-ri orqali amalga oshadi. Bu 
tushunchalarni yoshlar qalbi hamda ongiga singdirishda ta‘lim va tarbiyaning turli shakllari ham 
muhim ahamiyat kasb etadi. 
Mafkuraviy immuniteti mustahkam insongina hozirgi kunda o‗z g‗arazli va jirkanch 
niyatlarini amalga oshirish maqsadida yurtimizga har xil yo‗llar bilan kirib kelayotgan, mustaqil 
dunyo-qarashi shakllanib ulgurmagan yoshlarimizning qalbi va ongini qandaydir zararli va 
buzg‗unchi g‗oyalar bilan egallashga harakat qilayotgan yovuzlarga qarshi kurasha oladi va o‗z 
yurtini himoya qiladi. Mazkur vazifa bilan bog‗liq mafkuraviy immunitetni kamol toptirish 
ko‗pgina ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy, maf-kuraviy, tarbiyaviy omillar bilan bog‗liq Bu katta 
mehnat ta-lab qiluvchi murakkab vazifadir. Barcha kasbdagi ziyolilar, tar-biyachilarning hozirgi 
muhim vazifalaridan biri kishilarda, xususan, yoshlarda Vatanga sadoqat, Yurt tinchligi va Xalq 
faro-vonligi g‗oyalarini amalga oshirish yo‗lidagi fidoyilik kabi fazilatlarni kamol toptirishdir. 
Mafkuraviy immunitetni mustahkamlashga qaratilgan g‗oyaviy tarbiyaning asosiy 
maqsadlaridan biri aholining turli qatlam-lari uchun umumiy tamoyillarga ega bo‗lgan fuqarolik 
mas‘uliya-ti va insoniylik burchi bilan bog‗liq tushunchalarni shakllanti-rishdan iborat. Bu 
tushunchalar qadim zamonlardan buyon. ma‘lum. Ammo ular deyarli hamma vaqt kishining 
milliy, sinfiy, irqiy, diniy, hududiy holatlariga qarab, turli cheklanishlar yoki im-tiyozlar bilan 
bog‗liq bo‗lgan. Yer yuzidagi barcha inson zoti, irqi, dini, millati, jinsi, yashab turgan hududidan 

---

qat‘i nazar, teng va teng bo‗lib yashashga haqli ekanligini, ularning huquqlari va erkinliklarini 
ta‘minlash jamiyatning asosiy vazifasi bo‗lishi lozimligini mutafakkirlar allaqachon asoslab 
berganlar. Shu bi-lan birga, dunyodagi har bir insonning ota-onasi, el-yurti, xalqi, farzandlari, 
o‗tmish va kelajak oldida burchi va mas‘uliyati mav-judligi ham azaldan e‘tirof etib kelinadi. 
Xullas, bugungi kunda jamiyat hayotida kechayotgan jarayonlar-ni chuqur tahlil qilish, 
turli g‗oyaviy-mafkuraviy tahdidlardan ogoh bo‗lish, xorijdan kirib kelayotgan mamlakatimiz 
manfaatla-ri, milliy an‘ana va qadriyatlarimizga yot g‗oya va qarashlar qan-day maqsadni 
ko‗zlayotganini anglab yetish ham mafkuraviy profi-laktikaga yordam beradi. Bu borada 
ommaviy axborot vositalari, radio, televideniye orqali aholi, ayniqsa, yoshlar o‗rtasida izchil 
targ‗ibot va tashviqot ishlarini yo‗lga qo‗yish, ularning ta‘-sirchanligini oshirishga erishish ham 
muhim ahamiyat kasb etadi.