„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

Birinchidan,
mafkura g‘oyaga nisbatan mazmunan kengroq tushunchadir.
Ikkinchidan,
har qanday mafkurada ijtimoiy voqelikni saqlab qolish yoki o‘zgartirishga 
qaratilganlik, ya‘ni maqsadlar botiniy emas, balki zohiriy tarkibda mavjud bo‘lishini, 
mafkuraning o‘zagini tashkil etadi. 
Uchinchidan,
har qanday ijtimoiy g‘oya faqat ma‘lum bir mafkuraviy qarashlar 
doirasidagina o‘zining uyushtiruvchilik, yo‘naltiruvchilik salohiyatini, jozibadorlik kuchini 
namoyon qila olishi mumkin. 
Mafkuraning nazariy manbalari: 
1. 
Mafkuraning falsafiy ildizlari. 
2. 
Mafkuraning dunyoviy ildizlari. 
3. 
Mafkuraning diniy ildizlari haqida so‘z yuritish mumkin. 
Mafkuralar ma‟no-mohiyatiga ko‟ra bunyodkor g‟oyalar
va mafkuralar 1) falsafiy, 
2) dunyoviy, 3) diniy ta‟limotlar asosida yaratiladi.
Turli ijtimoiy-siyosiy kuchlar o‘z 
mafkuralarini yaratishda siyosiy g‘oyalar bilan birga diniy oqimlar, falsafiy maktablar va ilm-fan 
yutuqlariga tayanadi, ulardan nazariy asos sifatida foydalanadi. 
Mafkuraning elementlari: mo‘ljal, emotsiyalar, xulq-atvor hisoblandi, ular o‘ziga xos 
individual va jamoaviy xarakterlarga ega. Mafkuraning funksiyalari: integratsiyalashtiruvchi, 
yo‘naltiruvchi, ta‘sirchanlik, tarbiyaviy, tashkillashtiruvchi, gnoseologik, praksiologik, 
prognostik, baholash (qadriyatli), futurologik (bashorat qilish), himoya qiluvchilarga bo‘linadi.
Mafkuraning shakllari: anarxiya, monarxiya, totalitarizm, liberalizm, demokratiyaga 
bo‘linadi.
Аnarxiya
(yun. anarchia - hokimiyatsizlik, beboshlik) — rahbar sifatida faqat alohida 
shaxsning xohish-irodasinigina tan olib, har qanday hokimiyat va davlat tuzumini rad
etuvchi jamiyat to'g'risidagi ta'limot
.
Monarxiya
(yun. monarchia - yakka hokimlik) — hokimiyat bir kishining qo‘lida bo‘lgan 
davlat boshqaruvi shakli.