„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

Axborot  (informatsion)  urushi 
(ingl,  information  war;  information  –  “axborot”,  war  – 
“urush”  )  – 
o‗zga  davlat  tinch  aholisi  va  (yoki)  harbiylariga  muayyan  axborot  (informatsiya) 
tarqatish  yo‗li  bilan  ta‘sir  o‗tkazish.  ―Axborot-ruhiy  urushi‖  atamasi  AQSH  harbiy  doiralari 
lug‗atidan  qabul  qilingan.  Ushbu  atama  ingliz  tilida  shu  bilan  birga  ―Axborotlar  qarama-
qarshiligi‖ tushunchasini ham anglatib keladi. 
Mediavirus
 
(ingl,  media  virus;  media  –  “ommaviy  axborot  vositalari  (OAV)”,  virus  – 
“zararli element”) 
– ommaviy axborot vositalari sohasi bo‗yicha mutaxassis - amerikalik Duglas 
Rashkoff  tomonidan  jamiyat  hayotida  bevosita  yoki  bilvosita  o‗zgarishlarga  sabab  bo‗ladigan 
OAV bilan bog‗liq hodisalarni anglatish uchun kiritilgan atama. Mediaviruslar – axborotlar bilan 
bog‗liq  sohalarda  tarqatiladigan  memlar,  ma‘lumotlar  majmui  bo‗lib,  u  odamlarning  yirik  va 
mahalliy tusdagi voqea-hodisalarga nisbatan fikri, ularni anglashini tubdan o‗zgartirib yuboradi. 
Mediaviruslarning uch turi mavjud: 
Atayin, muayyan maqsad bilan yaratilgan mediaviruslar,
 ular biron tovar yoki mafkurani 
tarqatishga ko‗maklashish maqsadini ko‗zlaydi. Masalan, reklama tryuklari va mediafaollarning 
aksiyalarini misol qilib keltirish mumkin. 
―Olg‗a  yetaklaydigan‖  viruslar,  ular  to‗satdan  paydo  bo‗lishiga  qaramay,  zudlik  bilan 
manfaatdor guruhlar tomonidan o‗z qarashlarini tarqatish uchun qurol qilib olinadi. Misol: OITS 
epidemiyasi (konservatorlar tomonidan besoqolbozlarni ayblash maqsadida qo‗llangan) va h.k. 
O‗z-o‗zidan  paydo  bo‗ladigan  viruslar,  bu  o‗z  holicha,  birovning  buyurtmasisiz  yuzaga 
kelib,  qiziqish  tug‗diradi  va  shu  kabi  o‗z  holicha  tarqaladi.  Ularga  yangi  texnologiyalar  yoki 
ilmiy kashfiyotlarni misol tariqasida keltirish mumkin. 
AQSH  ning  sobiq  prezidenti  Bill  Klinton  va  Monika  Levinski  o‗rtasidagi  ishqiy 
munosabatlar oqibatida kelib chiqqan janjalni ham mediavirus misoli sifatida ko‗rsatish mumkin. 
                                                 
33
Kalmikov A.A., Koxanova L.A. Internet-jurnalistika. M.: YUNITI–DANA, 2005, c. 122-125 

---

Chunki u o‗sha paytda respublikachilar partiyasi tomonidan o‗z manfaatlari yo‗lida, demokratlar 
pozitsiyasini kuchsizlantirish maqsadida qo‗llangan edi
34
.