„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

partiyalar, 
jamoat 
tashkilotlarining  o'rni  va  ahamiyati  katta.  Ular  mamlakat  ijtimoiy-siyosiy,  iqtisodiy,  madaniy-
ma'rifiy  hayotida  demokratlashtirish  va  hayotni  erkinlashtirish  borasida  ancha  jiddiy  ishlarni 
amalga  oshirmoqdalar.  Biroq,  hali  ularda  o'z  faoliyatini  takomillashtirish  uchun  tajriba 
etishmayotganligi ko'rinib qolmoqda. 
Mamlakatimizda  ro'y  berayotgan  g'oyaviy-mafkuraviy  jarayonlarni  insonparvarlashtirish 
masalasi  ham  o'ta  muhim  ahamiyatga  molikdir.  Umuman,  gumanizm  g'oyalari,  jamiyatni 
insonparvarlashtirish  muammosi  insoniyatning  eng  dastlabki  paytlaridanoq  katta  muammo 
sifatida kun tartibida turibdi.  Insonparvarlik  kishiga  g'amxo'rlikni anglatadi.  U odamning qadri, 
uning  erki,  qobiliyatlari  har  tomonlama  namoyon  bo'lishi  uchun  kurashishda,  insonning  baxt-
saodati, teng huquqliligi, adolatli hayotni ta'minlashga intilishda o'z aksini topadi. Shuni alohida 
ta'kidlash  lozimki,  O'zbekistonning  o'tmish  tarixi  -  gumanizm  g'oyalarining  shakllanishi  tarixi 
hamdir. Buyuk ajdodlarimizning ijodi va faoliyatida inson qadr-qimmati, uni hurmatlash, ularga 
erkin faoliyat ko'rsatish uchun shart-sharoit yaratish g'oyasi yotadi. 
Bu  narsa  jadidchilik  va  ma'rifatparvarlik  harakatida  ham  o'z  aksini  topgan.  Masalan, 
Abdulla  Avloniy  insonni  ulug'laydigan,  bezaydigan  yaxshi  xulqlardan  hisoblangan 
odamgarchilik,  insonparvarlik  tufayli  olamga  madaniyat,  ma'rifat,  adolat  urug'lari  yoyiladi, 
deydi. «Odamgarchilikka, insoniylikka putur yetsa, - deydi Abdulla Avloniy, - musulmonlarning 
diliga  ittifoq  o'rniga  nifoq,  adolat  o'rniga  zulm,  muhabbat  o'rniga  adovat,  g'ayrat  o'rniga  atolat 
(murtadlik), muruvvat o'rniga g'azab, sahovat o'rniga buxl (baxillik), tavoze' o'rniga kibr, sadoqat 
o'rniga  iftiro  (bo'hton,  tuhmat),  shafqat  o'rniga  hasad,  hurmat  o'rniga  husumat,  qanoat  o'rniga 
tama',  sabr  o'rniga  g'urur,  iqtisod  o'rniga  isrof,  avf  o'rniga  dahshat,  sa'y  o'rniga  safohat 
(nodonlik), g'ayrat o'rniga xurufot aralashadi». 

---

Ta'kidlash lozimki, insonparvarlik keng ijtimoiy fikrni qamrab oladi va ijtimoiy-gumanitar, 
umumta'lim  sohalarida  «gumanizm»  nomi  bilan  ataladi.  Gumanizmning  o'ziga  xos  g'oyaviy-
mafkuraviy  mezonlari  mavjud.  Bular  -  inson  erki,  uning  qadr-qimmati,  fuqaroning  jamiyat 
oldidagi o'z burchi va mas'uliyatini his etishi hamda unga amal qilishi kabilardir.  
Milliy  g'oya  vatanparvarlikka,  xalqning  tarixiy  xotirasiga,  o'zligini  anglashiga  asoslanadi. 
Bizning  milliy  g'oyamiz  millatning,  davlatning,  yurtning  qadr-qiymatini  yuksaltiradi,  iqtisodiy, 
sosial,  siyosiy va ma'naviy salohiyatini  yuzaga chiqaradi,  oriyat  va  g'ururini  asraydi,  istiqbolini 
belgilaydi,  kelgusi  taraqqiyot  uchun  yo'l-yo'riqlar  ko'rsatadi.  Milliy  g'oya  o'zbek  millatining 
o'ziga xosligi nimada ekanligini asoslab beruvchi ilmiy-nazariy va falsafiy qarashlar tizimidir.