„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

Vayronkor g‟oyalar
 esa xalqlar boshiga so‘ngsiz kulfatlar keltiradi. Bunga olis va  yaqin 
tarixdan ko‘plab misollar keltirish  mumkin.  O‘rta asrlardagi  salib  yurishlari,  diniy  fanatizm  va 
ateizm, fashizm va bolshevizmga asos bo‘lgan g‘ayriinsoniy g‘oyalar shular jumlasidandir. 
Yovuz  g‘oya  va  mafkuralarning  eng  ko‘p  tarqalgan  shakli: 
aqidaparastlikdir
.  Bunday 
mafkuralar muayyan davrlarda G‘arbda ham, Sharqda ham hukmronlik qilgan. Bu ijtimoiy illat 
insoniyat  XXI  asrga  qadam  qo‘ygan  hozirgi  davrda  ham  dunyodagi  tinchlik  va  taraqqiyotga 
tahdid solmoqda. 
Aqidaparastlik, qanday shaklda bo‘lmasin, hamma zamonlarda ham jamiyat uchun birdek 
xatarlidir. 
O‘rta asrlarda G‘arbdagi aqidaparastlik mafkurasi bo‘lgan inkvizitsiya cherkovning mutlaq 
hukmronligini o‘rnatib, hur fikr rivojiga, jamiyat taraqqiyotiga to‘siq bo‘ldi. Galiley va Kopernik 
kabi  yuzlab  buyuk  aql-zakovat  sohiblari  ana  shunday  aqidaparastlik  ta‘qibiga  uchraganlar, 
Jordano Bruno ilmiy qarashlari uchun jaholat qurboni bo‘lgan. 
Sharqda esa Imom Buxoriy, Ibn Sino singari buyuk allomalar ham turli tazyiqlarga duchor 
bo‘lganlar. Mansur Xalloj, Nasimiy, Boborahim Mashrab singari hur fikrli zotlar esa qatl etilgan. 
Toki dunyoda taraqqiyotga intilish, bunyodkorlik hissi bor ekan, jamiyatda ilg‘or g‘oyalar 
tug‘ilaveradi.  Buzg‘unchilik  g‘oyalarining  vujudga  kelishiga  esa  vayronkor  intilishlar  sabab 
bo‘ladi. Shunday ekan, ya‘ni doimo hushyor va ogoh bo‘lib yashamoq hayotning asosiy zarurati 
bo‘lib qolaveradi. 
Demak, falsafada ilmiy bilishning asosiy shakllariga: 
