‛zbеkiston rеspublikasi oliy va o‛rta maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomidagi

2.3 Nostandart o'lchamdagi g'ishtlar
Yuqori mashhurlik zamonaviy materiallar — gaz silikat bloklari va ko'pikli beton bloklari - qurilish narxini pasaytirish va poydevorga yukni kamaytirish uchun tabiiy istak tufayli yuzaga keladi. Asosiy kamchilik bunday elementlar - keyinchalik talab qiladigan oddiy ko'rinish dekorativ tugatish. Blok devorlarini bezash uchun ko'pincha nostandart o'lchamdagi g'ishtlardan foydalaniladi - kichik qalinligi bilan ular uyni tugatishga imkon beradi, bu esa butunlay g'ishtli strukturaning illyuziyasini yaratadi. Ushbu turdagi g'ishtlar standart formatdagi toshlarning taxminan yarmiga teng. Ularning tashqi yuzasi mukammal tekis bo'lishi yoki relyef elementlari bilan bezatilgan bo'lishi mumkin. Yaqin vaqtgacha qurilish vaqtida mustaqil ravishda kesish kerak edi individual elementlar, bu o'z ichiga olgan qo'shimcha xarajatlar vaqt va pul. Endi bozor sharoitlariga qarab, ishlab chiqarish bilan shug'ullanadigan kompaniyalar qurilish materiallari, tugatish ishlari uchun mo'ljallangan nostandart formatdagi g'ishtlarni etkazib berishni boshladi. Chet elda ishlab chiqarilgan keramik bloklarni ham alohida guruh sifatida ajratib ko'rsatish kerak - ularning parametrlari mahalliy standartlardan ancha farq qilishi mumkin. Bunday g'ishtlarni iste'mol qilishni hisoblash ishlab chiqaruvchidan olingan ma'lumotlarga asoslanib amalga oshirilishi kerak.

III. ASOSIY QISM
3.1. Elektrodvigatel tanlash bo’yicha umumiy ma’lumotlar.
“Elektr yuritma asoslari” fanidan kurs loyihasiga topshiriq elktr yuritmasi (EY) loyihalanishi lozim bo’lgan ishchi mexanizmning ish rejimi va yuklanishi bo’yicha berilgan. Elektrodvigatel (ED) tanlashda texnologik jarayon talablari hisobga olinishi kerak, ular quyidagilardan iborat:

• 
  Elektrodvigatelni himoyalanganlik darajasi;
  
• 
  Aylanish tezligi;
  
• 
  Tarmoq kuchlanish kattaligi;
  
• 
  Tok turi (o’zgarmas, o’zgaruvchan);
  
• 
  Konstruktiv xususiyatlari;
  
• 
  So’vutish tizimi;
  
• 
  Klimatik tayorlanishi;
  
• 
  EDni ishlash rejimi;
  
• 
  Statik yiklama turi va boshqalar.
  

Elektrodvigatel tanlashda asosiy mezon bu ishchi mexanizmga talab etilgan va to’g’ri aniqlangan quvvat hisoblanadi. Ana shu talab etilgan quvvat bo’yicha EDni quvvati olinadi. Talab etigan quvvatdan past quvvatli dvigatelni qo’llash mexanizmni normal ishlshini buzulishiga, uni ish unumdorligini pasayishiga, avariyaga va ishdan chiqishiga olib keladi. Oshirilgan quvvatli dvigatelni ishlatish esa ortiqcha xarajatlarga va f.i.k. pasayishiga sabab bo’ladi. O’zgaruvchan tok dvigatellarida esa quvvat koeffitsenti cosϕ ni kamayishiga, transformatorlarni quvvatini oshirilishiga va energiya isroflarini ortishiga olib keladi.[4]
Elektr yuritmani quvvati ishchi mexanizmni hisobiy quvvati bo’yicha tanlanadi, bunda uzatish qurilmasi (reduktor)dagi isroflarni hisobga olish zarur. Shuningdek dvigatelni ishlash rejimi ham hisobga olinishi kerak. Bundan tashqari dvigatelni quvvatiga uni ishga tushirish, tormozlash va tezligini rostlashdagi, static yuklamalarni o’zgarishidagi o’tkinchi jarayonlar ta’sir etishini yodda tutish lozim. Tanlangan dvigatelni o’tkinchi jarayonlari va dinamik yuklamalari hisoblanib tekshiriladi, ya’ni
M = M_c + J(dω/dt)
Bu erda, M – dvigatel validagi moment, M_c – ishchi mexanizmni static moment, J(dω/dt) – o’tinchi jarayonlarda hosil bo’ladigan dinamik moment.