’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

                            S=pr
2
 
formulaga  binoan  topiladi.  Bunda  S-istalgan  doiraning  yuzasi;p-3,14(3,14159)  irratsional  son-
doira aylanasining diametriga bo
’lgan nisbati; r
2
 
–doiraning radiusi. Masalan doiraning radiusi 
0,075  yoki  0,08 mm  gat eng deb olib  yuqoridagi formulaga muvofiq, doiraning  umumiy sathi 
topiladi. 
S=pr
2
=3,14x(0,08)
 2
-3,14x00064=0,020094 
Demak, mikroskopda ko
’ringan doiraning umumiy sathi 0,020094 yoki 0,02 mm
2
 ga teng. 
Ushbu  sathga  ega  bo
’lgan  mikroskop  doirasida  ko’ringan  mikroorganizmlar  soni 
sanaladi  va  daftarga  yoziladi.  So
’ngra  stolchani  harakatlantiradigan  vintlar  yordamida 
preparatni  siljitib,  uning  boshqa  doirasida  ko
’ringan  mikroorganizmlar  soni  ham  sanalib, 
daftarga  yoziladi.  Shu  usulda  50-100  ta  doira  ichidagi  mikroorganizmlar  soni  aniqlanib, 
daftarga  yoziladi  va  0,02  mm
2
  sathdagi  mikroorganizmlarlarning  o
’rtacha  soni  hisoblab 
topiladi.  Buning  uchun  doiralar  ichdagi  mikroblar  bir-biriga  qo
’shiladi  va  doiralar  soniga 
bo
’linadi.  
Masalan  50ta  doira  ichidan  hammasi  bo
’lib  1500ta  mikroorganizm  sanalgan  bo’lsa, 
1500 soni 50 soniga bo
’linadi.        (1500:50=30) 
Demak 0,02 mm
2 
sathga o
’rtacha 30dona mikroorganizm bor deyish mumkin 
. Bularga asoslanib tajriba o
’tkaziladigan buyum oynasining 4 sm
2
 yuzasiga yuqtirilgan 
0,01ml  aralashma  ichidagi  mikroorganizmlarning  umumiy  sonini  aniqlash  uchun  quydagi 
tenglamadan foydalaniladi: 
0,02 mm
2
-30 ta bakteriya  
 
4 sm
2 
= 400 mm
2
 -x ta bakteriya 
X=(400x30)/0,02=600000 
Demak,  buyum  oynasi  yuzasidagi  0,01  ml  aralashmada  yani  0,001  g  tuproqda  600000 
dona bakteriya mavjud. 
Ushbu ko
’rsatgichga asoslanib 1g tuproqdagi mikroorganizmlar sonini topish mumkin. 
0,001-600000 
1g-     x 
x=1x600000=600000000 dona  
 
 
 
 
    0,001 
 
Demak, tekshirilayotgan tuproqning bir gramida 600 000 000 dona mikroorganizm bor ekan.