’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

е)  Tindаlizаtsiya- stеrillаshning bu usuldаyuqоribo’lmаgаn hаrоrаtdа mikrооrgаnizmlаr 
yo
’qоtilаdi. 100
0
Cdan yuqori haroratda buziladigan muhitlarni sterilashda tindalizasiya usulidan 
foydalaniladi.  Q
izitishni3 kun mоbаynidа kunigа 30-40 minutdаn оlib bоrilаdi.  Qizitishlаr 
оrаsidа o’tаdigаn vаqtdа spоrаlаr o’sib, vеgеtаtiv hujаyrа fоrmаsidа yo’q qilinаdi, dеb 
h
isоblаnаdi. Bu usul mа’lum vаqtlаrdаginа ishlаtilаdi.  
Bu maqsadda Kox qaynatgichidan foydalaniladi. 
   j) Bosim ostida bug
’ bilan sterillashga avtolavlash deyiladi.  
Avtolavlar turli va tuzilishi jihatidan har xil bo
’ladi, biroq hammasining ishlash qoidasi bir xil. 
Avtoklavlanadigan  narsalar  maxsus  quti  biksga  solinadi.  Avtoklavga  5-10  sm  qalinlikda  suv 
solinadi.  Biksni  avtoklavga  solinadi.  Suv  qizdirilganda  qaynab,  bug
’  hosil  qiladi.  Avtoklav 
ichidagi havo chiqib ketgunga qadar uning jumragi ochiq holda qoldiriladi. Suv bug
’i bir tekis 
chiqa  boshlagandan  keyin  jumrag  berkitiladi.  Shunda  bug
’  kameraga  chiqa  boshlaydi  va 
kameradagi bosim, shunga muvofiq holda harorat ham oshadi va mikroorganizmlar va ularning 
sporalari nobud bo
’ladi. 
Bosim  bilan  bug
’ harorati o’rtasida uzviy fizikaviy bog’lanish mavjud:  0,5 atmosfera 
bosimda  112°  S,  1  atm.  (atmosfera  bosimi)  da  120°S,  1,5  atida  127°S,  2  atida  134°S  harorat 
bo
’ladi. Bosim 0,5 atm bo'lganda qand tutuvchi oziqli muhitlar, sharbatlar, sutlar sterillanadi. 
Oziqli  muhitlar,  idishlar  va  boshqa  materiallar  bosim  1  atm  bo'lganda  sterilllanadi.  Tuproq  2  
atmosfera  bosimi  bo'lganga  sterillandi.  Shunday  qilib,  bosim  qanchalik  yuqori  bo
’lsa, harorat 
ham shunchalik yuqori bo
’ladi. 1 atm bosimda sterillash 1 soat; 1,5 atida 45 daqiqa; 2 atida esa 
30  daqiqa  davom  ettirilishi  kerak.  Sterillash  tugagach  manometr  strelkasi  nol
’  darajaga 
kelguncha  avtoklav  sovutiladi,  sungra  bug
’  chiqib  bo’lguncha  jumragi  ochilib,  undan 
sterillangan narsalar olinadi. 
 
 

---