’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
2 
– 
Amaliy mashg
’ulot. 
Mavzu: Tayoqchasimon bakteriyalarning shakllari va spiroxetalar. 
Umumiy ma
’lumot: 
Prokariot organizmlarning shakli tayoqchasimon, sharsimon, qiyshiq, burama va hokazo 
ko
‘rinishlarga  ega.  Odatda  bir  hujayrali  tayoqchasimon  bakteriyalar  (bacter  —  yunoncha 
“tayoqcha”)  deb  ataladi.  Silindrsimon  to‘g‘ri  tayoqchalar  keng  tarqalgan.  Ular  spora  hosil 
qilmaydigan  tayoqchasimonlar  bo
‘Iib,  chin bakteriyalar (eubakteriya), masalan tuproqda ko‘p 
uchraydigan  Pseudomonas  avlodi  vakillaridir.  Spora  hosil  qiluvchilarning  xarakterli 
vakillaridan 
“Bacillus” avlodi batsillalaridir. Organik moddalarga va boshqa substratlarga boy 
suv  havzalarida  kasal  qo
‘zg‘atuvchi spiralsimon buralgan tayoqchalar — vibrionlar, spirillalar 
va  spiroxetalar  uchraydi.  Bakteriyalar,  batsillalar,  vibrionlar  va  spirillalar 
“qattiq”  hujayra 
devoriga  (po
‘sti)  ega  va  shuning  uchun  ularning  hujayra  shakli  o‘zgarmaydi,  u  mustahkam, 
rigiddir. Spiroxetalar esa ulardan farq qilib, o
‘ziga xos shakl va o‘lcham, tuzilishga va yashash 
muhitiga  ega.  Bu  organizmlar  ham  bir  hujayrali,  ammo  shakllari  o
‘zgaruvchan,  rigid  emas. 
Spiroxetalarning buralganlik darajalari harakat vaqtida o
‘zgarib turadi.