‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

elementi,  mantiq jihatdan  boglangan  boshqa elementlarga chiqa 

olishi  bo 'yicha tuzilmali  axborotlashtirilgan  tizimga  ega  bo ‘ladi. 

Bunda  ushbu  bilimlar  bazasiga  kiritilmagan,  ya’ni  undan  tashqi 

elementlarga  murojaat  qilinishiga  imkon  bo'lmaydi.  Bilimlar 

bazasining  birlamchi  bibliografik  o‘xshashliklari  sifatida  turli 

ensiklopediyalar, lug'atlar xizmat qiladi.

Ocquvchilar bilimi sifatlarini test savollari yordamida aniqlash 

va psixofiziologik  rivojlanayotganligini  tashxis  qilish  maqsadida 

kompyuter tizimiga eksport tizimi qo‘shimcha kiritilgan bo‘lib, bu 

tizim yordamida elektron tarmoq orqali bilimlami baholash va bu 

masala bo‘yicha yetarlicha natijalami aniqlash mumkin.

Bunday  dasturiy  vositalardan,  ta’iimdagi  holat  va  uning 

maqsadiga  ko‘ra,  ba’zan  o‘quvchilarning  ehtiyojlarini  chuqurroq 

anglash zaruriyati nuqtayi nazaridan, ulaming ma’lum fan sohasida 

bilimlarini  tahlil  qilish  bo‘yicha  boshqa  bir  hollarda  esa, 

o‘qitishmng psixologik tamoyillarini hisobga olish maqsadida keng 

foydalaniladi.

Kompyuter yordamida turli ilmiy axborotlar, o‘quv materiallari 

bo‘yicha axborotlami tavsiya etishning boy imkoniyatlari, xususan 

ularga integrativ kurslami kiritish, fanning tarixi va metodologiyasi 

bilan tanishish, turli fanlar bo‘yicha ulaming zamonaviy darajasiga 

oid  bilimlar,  madaniyat  va  ijtimoiy  ongga  daxldor  bilimlami 

kiritish,  ta’lim  mazmunini  sezilarli  o‘zgartirish  va  keskin 

boyitishga  yordam  beradi,  uni  faollashtirish  va  rivojlantirishda 

muhim omil bo‘ladi.

Kompyuter vositalari yordamida mustaqil ta’limni tashkil etish 

nuqtayi  nazaridan  tahlil  etadigan  bo‘lsak,  aksariyat  uning 

interfeolligini,  bevosita  muloqot  yordamida  o‘quvchi  o‘quv 

rejasida ko‘rsatilgan, istalgan fan sohasida maxsus o‘quv dasturlari 

yordamida  bilim olish imkoniyatiga ega ekanligi ma’lum bo‘ladi. 

Koaapyuter  vositasi,  o‘quvchi  yoxud  o‘qituvchi  murojaatlariga 

«javob  beradi»,  ular  bilan  bemalol  «muloqotga  kirishadi»,  bular 

kompyuter  ta’limi  metodikasining  asosiy  xususiyatlaridan  biri 

sanaladi.

464

---

Kompyuterli  o‘qitish  metodikasining  boshqa  bir  muhim 

xususiyati, u o‘qitish jarayonining barcha bosqichlarida, jumladan 

yangi  o‘quv  materialini  tushuntirishda,  qaytarishda,  umumlash- 

tirishda, o‘quvehilaming ma’lum fan bo‘yicha erishgan bilim, ma- 

laka va ko‘nikmalarini tekshirishda namoyon bo‘ladi. Bunday jara- 

yonda o‘qituvchi kompyuterning o‘quvchi uchun turJi vazifalami, 

xususan o‘qituvchilik, ishchi qurol, ta’lim obyekti, o‘zaro muloqot 

kabi  funksiyalami bajarishini  bilishi  kerak.  Bunda  o‘qituv chining 

vazifasi  dars  jarayonida  o‘quvchilami  kompyuterdan  to‘g‘ri 

foydalanishlarini nazorat qilishdan iborat: