‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

Pedagogik  maqsad  -   o‘qitish,  tarbiyalash  va  shu  asosda 

talabalar  shaxsini  shakllantirishdan  iborat.  Usul  esa  tarbiya- 

lanuvchilar obro‘sini egallash, hurmatiga sazovor bo‘lishi  va ta’sir 

ko‘rsatishdir. Pedagogik mehnatning obyekti  sifatida- o‘qituvchi 

shaxsi turadi, uning xarakteri, irodasi, ongi, aqli, odob -  axloqining 

asosi 

hisoblanadi. 

Pedagogik 

faoliyat 

subyekti 

esa 

-

442

---

tarbiyalanuvchiga  ta’sir  ko‘rsatuvchi-pedagogningo‘zi. Chunki, 

u  o!quvchi  -   talabalarga 

tabiat,  jamiyat,  tafakkur  qonunlari 

to‘g‘risida  ma’lumot  berish  uchun,  awalo,  ulami  o‘z  faoli- 

yatining  obyektiga  aylantiradi.  Shu tariqa bilimlar o‘zlashtiriladi, 

o‘zlashtirilgan  bilimlar o‘quvchi -  talabalarga yetkaziladi.  Peda­

gogik mahorat — bu o‘qituvchi -  tarbiyachining kasbiy va shaxsiy 

faoliyati 

natijasining  umumlashmasi  sifatida,  muayyan  biUm, 

ko‘nikma, malakalar yig‘indisidan iborat.

Pedagogik  mahoratga ega bo‘lgan o‘qituvchi  -   talabalarda 

o‘qish,  o‘qitish,  tarbiyalash  jarayonida  diqqatlarini  aniq  taqsim- 

lash,  bilim,  ko‘nikmalarini,  psixik  holatlarini  boshqara  olish  va 

pedagogik  texnika  madaniyatini  o‘zlashtirish  malakalarini 

shakllantiradi.

Albatta,  bu  malakalarni  shakllantirishda  uzluksiz  ta’lim 

tizimining  turlari,  ayniqsa,  oliy  ta’lim  muassasalarining  o‘rni 

beqiyos.  0 ‘zining  aql -  zakovati,  ilmiy  salohiyati,  ma’naviyati, 

madaniyati bilan milliy  istiqlol g‘oyalarini mustahkamlashda, ozod 

va  obod  Vatanni  qurishda  yonib  yashaydigan  shaxs  bo‘lib 

shakllanadi  va  ta’lim  islohotlari  hujjatlarida  belgilangan  vazifa- 

larini  bajarishga  o‘z hissasini qo‘shadi.  Shunday qilib,  insonning 

ma’naviy yuksalishi,  hayotiy  tajribasi, bilimi,  xatti-harakati, odob

-  axloqi, kasbiy mahorati, shakllanib takomillashib boradi.  Bu esa 

pedagoglaming  kasbiy  mahoratini  shakllantirishning 

ilmiy, 

nazariy,  amaliy  jihatdan  o‘qitishni  yanada  yuksaltirish,  uning 

samaradorligini  oshirishga  da’vat etadi.

0 ‘qituvchilik  kasbi murakkab va mas’uliyatli kasbdir.  Ushbu 

kasbning  sharafliligi  va  murakkabligi  shu  bilan  belgilanadiki,  u 

doimo  ongning  yagona  sohibi  bo‘lgan  inson  bilan  muloqotda 

bo‘ladi.  Ongli  va  tirik  jonzot  esa  aqliy,  ruhiy,  hamda  jismoniy 

jihatdan  doimo  rivojlanishda  bo‘ladi.  Shuning  uchun,  o‘quvchi 

bilan  doimo  muloqotda  boiganda,  unga  ta’sir  ko‘rsatish  uchun 

muntazam  ravishda  psixologiya, tarbiya  nazariyasi  kabi  fanlami 

mukammal  o‘rganib, o‘z kasbiy mahorati ustida muttasil ish  olib 

borishi  kerak. Bu  o‘qituvchidan  pedagogik, psixologikvametodik 

tayyorgarlikni  talab  etadi.  Darhaqiqat,  har  bir  yosh  mutaxassisni 

puxta ilmiy,  nazariy  bilimlar bilan qurollantirish,  egallagan  ilmiy

443

---

bilimlarini  amaliy  faoliyatda  qo‘Ilash,  ko£nikma  va  malakalarga 

ega qilish, tarbiyalash albatta oson ish emas.

0 ‘qishga  ilmiy,  ongli  munosabat  bilan  qaraydigan,  mustaqil 

fikrlaydigan,  mukammal  ma’lumotlami  egallagan,  aqliy  mehnat 

madaniyatini o‘zida mujassamlashtirgan yoshlami voyaga  yetka- 

zish  muhim  vadavlat  ahamiyatidagi vazifadir.  Buning uchun:

1.  Pedagog  -   kasbiy  faoliyatning  pedagogik  yo‘nalishlarini 

aniq belgilay oladigan shaxs  bo‘lishi lozim.  Bu  esa o‘z navbatida 

jamiyatning talab va ehtiyojlaridan kelib chiqib, pedagogik mahorat 

asoslarming zamonaviy  pedagogikaning ilg‘or  g‘oy atari  zaminida 

shaxsga  insonparvarlik nuqtayi  -   nazaridan  yondoshish  imkonini 

beradi.

2.  Pedagog  -   pedagogik jarayonni  aniq  tashkil  qilishi,  bosh- 

qarishi, kutilayotgan natijalarni oldindan loyihalashi va uni ro‘yob- 

ga  chiqarish  texnologiyasini,  shuningdek,  pedagogik  jarayonda 

vujudga kelishi mumkin bo‘lgan nizoli vaziyatlarni  oldindan  ko‘ra 

bilishi va ulami bartaraf etish uchun tayyor bo‘lishi kerak.