‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

3. Muhammad ibn Iso at-Termiziy

Mashhur muhaddislar dan yana biri vatandoshimiz Muhammad 

ibn  Iso  at-Termiziy  bo‘lib,  u  824-yilda  Termiz  yaqinidagi  Bug‘ 

qishlog'i  (hozirgi  Surxondaryo  viloyatining  Sherobod  tumani)da 

tug‘ilgan. Uning oilasi va ota-onasi haqida ma’lumotlar yo‘q. Ba’zi 

tadqiqotchilar uning otasi asli Marvlik bo‘lgan deb qayd etadilar.

Muhammad  ibn  Iso  at-Termiziyning  zehnining  o‘tkirligi, 

xotirasi, va yod olish qobiliyatining kuchliligi tufayli Imom Ismoil 

al-Buxoriy ham uni faqatgina shogird sifatida emas, balki hamkor, 

hamfikr va do‘st sifatida ham  hurniat qilgan.  Muhammad  ibn Iso 

at-Termiziy  uzoq  safarda  manbalardan  o‘qigan  yoki  muhaddis- 

lardan eshitgan hadislami to‘plab, kitoblar ta’lif qilishga kirishadi. 

U 863  yilda o‘z vataniga qaytadi va o‘zi ham shogirdlarga ta’lim 

beradi, ayni vaqtda kitoblar ham yozadi. Alloma tomonidan o ‘ndan 

ortiq  asarlar yaratilganligi ma’Ium.  Bular qatoridan  “Al-jome’  as- 

sahih” 

(“Ishonchli 

to‘plam”), 

“Ash-shamoil 

an-nabaviya” 

(“Pay g ‘ ambarning  alohida  fazilatlari”),  “Al-ilal  fi-l-hadiys” 

(“Hadislardagi  illatlar  va  og‘ishlar  haqida”)  kabi  asariari  o‘rin 

olgan bo‘lib, ular juda mashhurdir.

Muhammad  ibn  Iso  at-Termiziy  tomonidan  yozib qoldirilgan 

asarlarda  o‘z  ifodasini  topgan  hadislar  ham  Imom  Ismoil  al- 

Buxoriy tomonidan bayon etilgan  hadislari  kabi  insonni  halollik, 

adolat,  e’tiqod,  diyonat,  poklik,  mehnatsevarlik,  muruwatlilik, 

mehr-shavqat,  yoshi  kattalar,,  ota-ona  va  qarindoshlarga  hurmat 

g‘oyalarini  ilgari  surish  xususiyatiga  ko‘ra  shaxs  ta’limi  va 

tarbiyasini tashkil etishda katta ahamiyatga ega.