Њзбекистон республикаси олий ва њрта

Ong  moddiylikning  miyada  aks  etishi  deb  tushunishda,  uning  mohiyati  inson 
tanasi faoliyati bilan bog‘lab talqin etiladi. Bunday qarashlar ham qadimiy ildizlarga ega. 
XVIII  asrga  kelib  ongni  bevosita  inson  miyasi  faoliyati  bilan  bog‘lashga  harakat  qilgan 
qarashlar  ham  shakllandi.  Ayni  paytda  materialistik  yo‘nalish  nomini  olgan  bunday 
yondashuvlar doirasida ongning mohiyatini buzib talqin qilish hollari ham paydo bo‘lgan. 
Falsafa  tarixida  «Vulgar  materializm»  deb  nom  olgan  oqim  namoyandalarining 
qarashlari bunga misol bo‘la oladi. Ularning fikricha, xuddi jigar safro ishlab chiqargani 
kabi,  miya  ham  ongni  ishlab  chiqaradi.  Bunday  yondashuv  natijasida  ong  ideal  emas, 
balki  moddiy  hodisa,  degan  xulosa  chiqadi.  Vaholanki,  safroni  ko‘rish  mumkin,  ammo 
ongni ko‘rib ham, ushlab ham, o‘lchab ham bo‘lmaydi. 

---

 
101 
Xo‘sh,  ong  tarixan  qachon  va  qanday  omillar  ta’sirida  shakllangang‘  U  haqiqatan 
ham miya bilan bog‘liqmig‘ 
Ong tarixi insonning inson bo‘lib shaklllana boshlashi tarixi bilan bog‘liqdir. Uzoq 
vaqt davomida inson, uning ongi planetar, ya’ni Er shari doirasidagi hodisa sifatida qarab 
kelindi.  Hozirgi  zamon  fani  masalaga  kengroq  doirada  yondashish  zarurligini 
ko‘rsatmoqda. CHunki fan dalillari inson paydo bo‘lishini faqat Erda kechgan jarayonlar 
bilan  cheklab  qo‘yish  to‘g‘ri  emasligini,  u  koinot  evolyusiyasining  tabiiy  hosilasi 
ekanligini tobora chuqurroq isbotlamoqda. 
Inson biologik va ijtimoiy harakatning tashuvchisi ekan, harakat shakllari o‘rtasidagi 
uzviy  aloqadorlikni,  uning  yuqori  shakllari  quyi  shakllariga  bog‘liqligini,  tayanishini, 
ulardan  o‘sib  chiqishini  unutmaslik  lozim.  Boshqacha  aytanda,  ular  o‘rtasida  uzviy 
aloqadorlik mavjud. 
Ong  tarixi  Quyosh  sistemasi  va  unda  millionlab  yillar  davomida  sodir  bo‘lgan 
o‘zgarishlardan  ham  ayricha  olib  qaralishi  mumkin  emas.  Aynan  mana  shu  jihatdan 
olganda, ongning shakllanishini kosmik hodisa sifatida qarash ham mumkin.