Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

Miqdoriy  ko„rsatkichlar  orqali  baholash  usuli  asosan  banklar 

faoliyatining  rivojlanishini  tahlil  qilish  maqsadida  qo„llanilib,  ularga 

quyidagilar kiradi: 



 

aktivlar summasi; 

---

 

471 



 

depozitlar; 



 

kreditlar; 



 

o„z kapitalining summasi; 



 

daromad summasi. 

Bu ko„rsatkichlar orqali banklar faoliyati ommalashtiriladi. 

Baholashning  ommaviy  axborot  vositalari  yordamida  ikkinchi  turi 

sifat  ko„rsatkichlari  bo„lib,  ular  bankning  ishonchlilik  darajasini 

ifodalaydi. Bu ko„rsatkichlar turkumiga quyidagilar kiradi: 



 

kapitalning yetarliligi; 



 

aktivlar sifati; 



 

daromadlilik darajasi; 



 

bank likvidligi.  

Chet  el  mamlakatlarida  bank  ishonchliligi  hukumat  tomonidan 

nazorat  qilinadi.  Banklar  ishonchliligini  ta‟minlash  bo„yicha  bir  qator 

me‟yoriy hujjatlarga amal qilinishi nazoratda bo„ladi. 

[301]. Jahon amaliyotida tijorat banklari faoliyatini baholashning bir 

necha  tizimi  mavjud.  Masalan,  qator  mamlakatlarda  riskni  baholash  va 

diagnostika uchun bir nechta tizimlardan foydalaniladi. Ularning ayrim-

lari  mavjud  muammolarni  aniqlab  bersa,  ayrimlari  joriy  tavakkal-

chiliklar  asosida  kelgusida  ehtimoliy  yondashuvlar  haqida  ma‟lumot 

olish imkonini beradi. 

Umuman bunday tizimlar quyidagi vazifalarni hal etadi: 



 

kredit  tashkilotlarini  inspeksiya  va  masofadan  monitoring 

doirasida bir tizimga keltirilgan tarzda rasman baholash; 



 

banklarni  va  muammolar  mavjud  bo„lgan  yoki  paydo  bo„lishi 

mumkin bo„lgan yo„nalishlarni identifikatsiya qilish; 



 

nazorat 

idoralari 

resurslarini 

maqbul 

taqsimlash 

uchun 

tekshiruvlarning ustuvor yo„nalishlarini aniqlash; 



 

nazorat organining o„z vaqtida ish boshlashini uyushtirish. 

62-jadvalda  turli  rivojlangan  mamlakatlarda  foydalanilayotgan 

tizimlarni keltiramiz. 

Tizimlar quyidagi xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi: 



 

tekshiruvlarning chuqurligi va davriyligi; 



 

hisobotlar xususiyati; 



 

boshqa  haqqoniy  manbalardan  foydalana  olish  imkoniyatining 

mavjudligi; 



 

o„tgan  davrlardagi  tanazzullar  va  bankrotlik  holatlari  haqidagi 

statistik axborotlar; 

                                                                                                      

 

---

 

472