Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

Aktiv  va  passivlarni  boshqarish  sifati  bankning  pul  fondlarini 

tashkil  etish,  ular  narxlarini  shakllantirish  va joylashtirish  jarayonlariga 

taalluqlidir. Ushbu jarayon asosan balans hisobotida aks ettiriladi. Aktiv 

va  passivlarni  boshqarishning  eng  maqbul  yo„li  qisqa  muddatli 

likvidlikni past bo„lgan instrumentlarga joylashtirish orqali yuqori foyda 

olish orasidagi muvozanatni ta‟minlashdan iborat. 

Depozitlar bazasi holatiga, ya‟ni depozitlarning doimiyligiga jahon 

amaliyotida  juda  katta  ahamiyat  beriladi.  Bundan  tashqari,  likvidlikni 

tahlil  qilishda  banklarning  tashqi  manbalarga  chiqish  imkoniyatlari 

alohida  o„rin  tutadi.  Ayniqsa,  likvidlikni  baholashda  aktivlarning 

naqdlikka aylanish darajalari ham tahlil qilib chiqiladi. 

Shuni  ta‟kidlash  lozimki,  likvidlik  darajasi  bankning  likvidlik 

holatini to„laligicha yoritib bera olmaydi va unga umumiy bahoning bir 

qismi  sifatida  qaraladi.  Shunday  ekan,  likvidlik  koeffitsiyenti  boshqa 

ko„rsatkichlar  bilan  qiyoslangan  va  to„ldirilgan  holda  tahlil  qilinishi 

maqsadga muvofiq. 

Likvidlik  holati  tekshiruvining  yakuniy  bosqichlarida  bank 

---

 

481 

tomonidan  qonunchilikning  buzilish  holatlari  ro„yxati  tuzilishi  hamda 

ularga tegishli qonun va nizomlar ilova qilinishi ko„zda tutiladi. 

[308].  CAMEL  tizimining  yuqoridagi  to„rtta  ko„rsatkichi  aniqlan-

ganidan  so„ng  mazkur  reyting  tizimining  beshinchi  baholash  ko„rsat-

kichi  –  menejment,  ya‟ni  bankni  boshqarish  darajasi  tahlil  etiladi.  Bu 

ko„rsatkich bank ishonchliligini baholashning oxirgi ko„rsatkichidir. 

Mazkur  ko„rsatkich  oldingi  ko„rsatkichlar  natijalariga  bog„liq 

bo„ladi.  Chunki  kapitalning  yetarliligi,  aktivlar  sifati,  daromadliligi  va 

yuqori likvidlik darajasiga ega bo„lgan banklarning, xususan, menejment 

ham yuqori bo„ladi. Bunda: 



 

kadrlarning bilim darajasi; 



 

me‟yoriy hujjatlarga amal qilinishi; 



 

bank, kadr, kredit, investitsiya, foiz siyosatlarining mukammalligi 

va to„g„ri yo„lga qo„yilganligi tahlil qilinadi. 

Bankni  boshqarish  darajasi  ko„pincha  bank  siyosatining  qay 

darajada  maqsadga  muvofiq  shakllantirilganligi,  uning  yozma  ravishda 

belgilangan  tartibda  hujjatlashtirilganligi  va  unga  rioya  qilinishi  bilan 

xarakterlanadi. Ma‟muriyat faoliyatiga baho berishda esa quyidagilarga 

alohida e‟tibor beriladi: 



 

sardorlik va rahbarlik qilish qobiliyati; 



 

bank faoliyati qoidalariga rioya qilish darajasi; 



 

o„zgaruvchan  vaziyat  va  holatlarda  to„g„ri  qarorlarni  qabul  qila 

olish va unga tez moslasha olish qobiliyati; 



 

muvaffaqiyat qozonish; 



 

bank  xizmatlariga  bo„lgan  ijtimoiy  ehtiyojlarni  qondirishga 

intilish va boshqa ko„rsatkichlar. 

Shunday  qilib,  bankni  boshqaruv  sifati  bank  rahbariyati  tomonidan 

olib  borgan  siyosatning  samaradorlik  darajasini  ifodalovchi  ko„rsatkich 

bo„lib, qator omillar va ko„rsatkichlar orqali aniqlanadi.