Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

i usulda o`qish usulida  ularni indeks m
do
q
mumkin).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
230 Ma’lumot
 
Езув 
Kalit 
maydon 
Tsilindr 
Eng katta
 
kalit
 
 
1 200 
2 392 
3 588 
.   . 
.   . 
.   . 
Tsilindr 
Qator  nomeri
 
Eng katta
 
kalit
 
 
9 
 
19 
 
28 
 
39 
ndr uchun 
 
1  
2  
3  
4  
5    
. 
. 
. 
1
-tsili
49 
  . 
  . 
  . 
katorlar indeksi
  
Qator  nomeri
 
Eng katta kalit
 
 
1   399 
2   419 
3   440 
.   . 
4   468 
5   483 
.   . 
.   . 
3
-tsilindr uchun 
katorlar indeksi
 
Qator  nomeri
Eng katta kalit
 
1    
208 
2    
238 
3   260 
4   279 
2
-tsilindr uchun 
katorlar indeksi
 
5   299 
.   . 
.   . 
.   . 
 
140

---

 
i tashkil qilayotganda juda ko`p xil ko`rinishdagi ma’lumot fayllari xosil 
qiladila
program
ni pasaytiradi, ma’lumotlarning xavfsizligiga 
 bilan ma’lumot almashinishni ancha 
asmda keltirilgan: 
 
 
 
 
 
 
 
Lekin shuni aytib o`tishimiz kerakki, an’anaviy fayllar muxitida ma’lumotlarni 
tashkil qilsak, bir qancha muammolarga duch kelamiz. Chunki ushbu xolda xilma 
xil tashkilotlar va bir tashkilotning bir qancha bo`limlari o`zlari uchun ma’lumotlar 
to`plamin
r va ular bir-biri bilan informatsion nuqtai-nazardan bog`liq bo`lmagan 
bo`ladilar, hamda tegishli programmalarning o`zaro ma’lumot almashinishga 
to`sqinlik qiladilar va xalaqit beradilar. Har bir amaliy programma ma’lumot 
fayllarining biror-bir qisminigina ishlatishi ma’lumot ishlab chiqish jarayonining 
murakkablashishiga olib keladi. Demak, bu xolat vaqtning, turli xil resurslarning 
va xotira xajmining samarasiz ishlatilishiga olib keladi. Bunda programma-
ma’lumot orasidagi bog`liqlik ma’lumot tuzilishi o`zgarganda barcha 
malarni qayta sozlash kabi qo`shimcha ishlar bilan shug`ullanishga majbur 
qiladi va moslashuvchanlik darajasi
putur yetkazadi hamda boshqalar
murakkablashtiradi.  
Ushbu xolat sxematik tarzda quyidagi r
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
141

---

Foydala
 
Shuning 
ba
mo
ba
t bazalarini boshqarish sistemalari deb 
nom
di. Bu programmaviy ta’minot maxsus 
lib, turli xildagi foydalanuvchilarga bir kata va to`liq 
an foydalanish imkonini beradi. Ya’ni, foydalanuvchi o`z 
vishda aloxida ma’lumot fayllari tuzib va ularni o`zgartirib 
a’lumot bazasidan o`ziga keraklilarini tanlab olaveradi. Har qanday 
ma’lumot bazasini boshkarish sistemasi (MBBS) uchta tarkibiy qismdan iborat 
 aniqlab beradigan maxsus muloqot tili. Ushbu til ma’lumotlar 
bazasidag
- m
va
qu
-m
ma