Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

ADABIYOTLAR ro’yxati 
1.Rudakova O.S. Bankovskie elektronnie uslugi: Uchebn.posobie dlya 
vo`zov.-M.:Banki i birji, YuNITI, 1997.-261s. 
 
2. Ayupov R. Iqtisodiy informatika. O’quv qo’llanma 2-qism. Toshkent. 
“Moliya”. -2005 yil. 
4.“Halqaro valyuta-kredit munosabatlari” Sh.Z.Abdullaeva 2005 y. 
5. K.N.Navro`zova “Banklarda buxgalteriya hisobi va operatsiyalari” 2003.  
6. “Iqtisodiy informatika” G’ulomov S., Begamov V.A. 1999 y. 
 
7. Avtomatizirovannie informatsionnie texnologii v ekonomike. 
Uchebnik./Pod red. prof. G.A.Titorenko.-M.: YuNITI, 2003.-399 s. 
 
1. Dunyoda eng yirik moliyaviy xabarlar tarmog’i SWIFT hisoblanadi. 
Bu tizimga qo’shilgan har qanday bank o’zini jahon moliya uyushmasining 
to’liq a’zosi deb hisoblashi mumkin. 
1973 yil Evropa va Amerikaning 250 ta yirik banklari Halqaro Banklararo 
moliyaviy Telekommunikatsiya SWIFT - (Society For Worldwide Interbank 
Finansial Telecommunication)ga asos soldilar. Jamiyatning vazifasi -yagona bank 
xabarlari tizimini yo’lga solish va qo’llab-quvvatlash edi. U ishtirokchilarga sutka 
davomida dunyoning har qanday nuqtasidagi moliyaviy ma’lumotlarga standart 
shaklida kirish imkonini beradi. SWIFT halqaro tarmog’i 1977 yildan boshlab 
faoliyat ko’rsata boshladi. Ma’lumotlar tarmoq bo’yicha standartga muvofiq 
strukturalashtirilgan mu’lamotlar ko’rinishida uzatiladi. 
SWIFT tarmog’i standartlarida uzatiladigan ma’lumotlarning kategoriyasi, 
guruh va tillari aniq belgilangan. Xabarlarni uzatishdan tashqari tizim IFT 
(Interbank File Transfer) xizmati darajasida banklararo fayllar bilan almashishni 
qo’llab-quvvatlaydi. Standartlarni jahon banklari amaliyotiga kiritish SWIFTning 
 
325

---

 
326
eng asosiy yutuqlaridan biridir. Bu jarayon moliyaviy muassasalarga hujjatlar bilan 
almashishi va nizo hamda xatolardan qochish imkonini beradi. Hozirda tarmoq 
asosini uchta kommunikatsiya stantsiyalari tashkil etadi. Ular Amsterdamda 
(Gollandiya), Bryusselda (Belgiya), Kopengagenda (AQSh) joylashgan. 
SWIFTning qoidalarining talabi shuki, o`nga a’zo tashkilotlar amalga 
oshiradigan biznes bilan shug’ullansin va halqaro telegrafik moliyaviy ma’lumotlar 
almashinishida ishtirok etishi kerak. ^ 
SWIFT tashkiloti rasman Belgiyaning kooperativ jamiyati bo’lib, 
Bryusselda ro’yxatga olingan. 
Svift tizimi qo’yidagi turdagi operatsiyalarni bajaradi: 
−  mijoz to’lovlari; 
−  bank to’lovlari; 
−  hisobvaraqa bo’yicha tasdiqnomalar (debet, kredit); 
−  valyuta-konversion operatsiyalar; 
−  debet kredit operatsiyalar; 
−  foizlar to’lovi; 
−  hisobvarag’idan ko’chirmalar. 
SWIFTning asosiy vazifasi -har qanday bank ma’lumotlari va moliyaviy 
ma’lumotlarni hisob-kitob texnika vositalari orqali tezda uzatish hisoblanadi. 70-
yillardan boshlab SWIFT tizimida ma’lumotlar va manzillar standart formatlarin 
tashkil qilina boshlandi. SWIFT orqali kompyuterlar bank va moliya xabarlarini 7 
ta kategoriyaga bo’lib ko’rsatadi. Ular esa o’zida 70 xil turdagi ma’lumotlarni 
jamlagan. Har bir tip bank, va moliya muarsasalari talab, qiladigan elementlarning 
barchasini to’liq va aniq beradi. 
2. Zamonaviy texnologaya va talablar SWIFT tarmog’ini zamonaviylashni 
muvofiqdashtiradi. Natijada arxitekturasi to’rtga darajadan iborat yangi - SWIFT-P 
yaratildi: