Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
 
 
 
9.5. Педагогик баҳолашнинг ижтимоий характери
П
едагогик баҳолашнинг ижтимоий-махсус характери ҳақида сўз 
кетганда, икки шароит инобатга олинади. Биринчидан, турли маданият 
шароитларида таълим ва тарбия тизимига турли педагогик баҳолар 
қўлланилиши кузатилади. Айрим холларда, масалан, шимолий америка ва 
гарбий европача кўринишдаги замонавий жамиятларда энг макбўли моддий 
стимуллар ҳисобланади; ислом йўналишларидаги осиё маданиятлари шароитда
аҳлоқий-диний стимуллар; баъзи мамлакатларда эса мисол учун Японияда 
ижтимоий-психологик стимуллар эътироф этилади. Бу шунингдек, 
болалардаги шаклланаётган таълим ва тарбия мотивларига ҳам дахлдордир. 
Иккинчидан, 
педагогик 
баҳолашнинг 
ижтимоий-махсус 
характери 
қўлланилаётган шароит тарзидан келиб чиққан холда ушбу баҳо эффективлиги 
жиҳатдан турлича бўлиши мумкин. Турли шароитларда қўлланиладиган турли 
педагогик баҳолар бир хил валентликка (бола учун аҳамиятли, кадрли) эга 
бўлмаслиги мумкин ва турли эхтимоллик даражаси билан унинг учун муҳим 
бўлган эҳтиёжларни амалга оширилишига олиб келади. Мазкур шароитда энг 
катта валентликка эга бўлган педагогик баҳо муваффаакиятга эришиш
эхтимолини таъминлайди. Айтиш жоизки, педагогик баҳолашнинг персонал 
аҳамияти вақт ўтиши билан ўзгариши мумкин. Бу ҳолат икки сабаб туфайли 
юзага келади. Биринчидан, киши эҳтиёжлар иерархияси унинг қондирилиши 
билан шароитдан шароитга нисбатан ўзгариб боради. Бундан ташқари, ёш 
ўтиши билан болаларда шахсий ўзгаришлар содир бўладики, улар учун олдин 
муҳим ҳисобланган баҳолар бора-бора стимуллаштирувчи ролини йўқотади, 
уларнинг ўрнини эса бошқа, ёш даврларига хос баҳолар эгаллайди. Нихоят, 
болалар ўртасида индивидуал фарқланишлар мавжуд бўлиб, айримлари учун 
стимул бўлган нарсалар айримлари учун ҳеч қандай туртки роли уйнай 
олмаслиги мумкин.