Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта масус таълим вазирлиги

O‘qituvchi
Talaba
1-bosqich. Kirish (10 minut)	1.1. O‘quv mashg‘ulotining mavzu va rejasini hamda kutilayotgan natijalar haqida ma’lum qilinadi.	1.1. Eshitadilar, ko‘radilar va yozib oladilar.
2-bosqich. Asosiy (60 minut)	2.1. Talabalar e’tiborini rejadagi savollar va ulardagi tushunchalarga qaratadi va tezkor savol-javob o‘tkazadi. 2.2. O‘qituvchi ma’ruzani bayon etishda davom etadi. Zichlik, yopishkoklik, molekulyar massa tushunchalariga aloxida etibor karatadi. 2.3.Neft va uning maxsulotlarini taxlil kilishda neftning element tarkibi, neft maxsulotlarining gruppa tarkibini aniklashning axamiyati tugrisida tushuntirib utadi. 2.3. Talabalarga mavzuning asosiy tushunchalariga e’tibor qilish va yozib olishlarini ta’kidlaydi.	2.1. Talabalar javob beradilar. 2.2. Eshitadi va yozib boradi. 2.3. Eslab qoladi, yozadi. Har bir savolga javob berishga harakat qiladi. Tushunchalarni yozib oladi va ularni eslab qoladi.
3-bosqich. Yakuniy (10 minut)	3.1. Ma’ruzaga yakun yasaydi va talabalar e’tiborini asosiy masalalarga qaratadi. Faol ishtirok etgan talabalarni rag‘batlantiradi. 3.2. Mustakil ish uchun vazifa: Neftni element tarkibini urganib kelish.	3.1. Eshitadi va aniqlashtiradi. 3.2. Topshiriqni yozib oladi.

5. NEFTNI FIZIKAVIY - KIMYOVIY XOSSALARI
Neft va neft mahsulotlari uglevodorodlarni muрakkab aрalashmalaridan tashkil topgan. Bunday aрalashmalarni tahlil qilish har bir uglevodorodni ajрatib olish ko’p vaqt talab qiladi.
Shuning uchun texnologik hisoblashlarda neftni va neft mahsulotlarini sifatini aniqlash uchun quyidagi usullar qo’llaniladi.
1. Kimyoviy - analitik kimyo usullari.
2. Fizikaviy - zichligini, yopishqoqligini, erish va qotish, qaynash xaрoрatini aniqlash.
3. Fizik - kimyoviy - kaloрometрiya, potensometрiya, titрlash, xрomatogрafiya.
4. Maxsus - oktan va setan sonlari, alangalanish va o’t olish harorati. Moy va yoqilg'ilarni tuрg'unligini aniqlash.
5.1. Zichlik
Neft va neft mahsulotlari zichligini odatda 20⁰C da aniqlanadi (aрeometр va hisoblash yo’llari oрqali topiladi) va suvning 4⁰C dagi zichligi bilan solishtiрiladi. Zichligini xohlagan xaрoрatda aniqlash mumkin:
₄^t =₄²⁰ -  ( t-20)
₄^t-aniqlash vaqtidagi zichlik. kg/m³
- hajm kengayishi koeffitsienti.