Ўзбекистон рэспубликаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-педагогика институти

Мавзунинг долзарблиги 
Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда қурилиш соҳаси кенг қўламда 
ривожланмоқда. 
Бугунги кунда мамлакатимизни ўлкан қурилиш майдонига таққослаш 
мумкин. 
Бино ва иншоотлар асосан индивидуал лойиҳа асосида қурилмоқда ва 
бунда янги меъморий ечимдаги қурилмалар қўлланилмоқда 
Бундай шароитда йиғма-бетон буюм заводлари ишлаб чикариш 
технологик жараѐнларини ўз вақтида янги қурилмаларга мослаш жуда 
мураккаб ва қимматга тушмоқда. Шунинг учун бугунги кунда бирдан бир 
йўл яхлит бетонларни кенг кўламда қўлланишидир. 
Оҳирги йилларда яхлит бетон ва темир бетондан уй қурилиши 
тажрибаси бўйича йиғилган маълумотлар бу қурилиш усулининг ғишт, 

---

6 
йирик блок ва ҳатто йирик панел усулларига қараганда бир қатор теҳник-
иқтисодий афзалликларини намоѐн этади:
- унинг ишлаб чиқариш базасини ташкил этиш учун ҳаражатлар ғишт 
уй қурилишига нисбатан 35% га, йирик панель қурилишига нисбатан 40 -
45% га кам;
- кўп қаватли биноларнинг яхлит қурилмаларида йирик панел 
биноларига қараганда пўлат сарфи 7-25%га камаяди ва қаватлар сони ва 
сейсмик фаоллик ошганда иқтисодий кўрсаткич яна ҳам ошади;
- қолиплар учун пўлат сарфи уларни айланишини ҳисобга олганда 
(яхлит қурилмаларда – 300 марта, йиғмаларда – 500 – 700 марта) 1,5
3
м
кг
дан 1
3
м
кг
гача камаяди; 
- яхлит қурилмалар қурилишида йирик панел ва ғишт қурилмаларига 
нисбатан энергетик сарфлар 20-35% га камаяди; 
- яхлит биноларни қурилишга сарфланадиган йиғма меҳнат сарфи 
ғишт қурилишига нисбатан ўртача 25-30% га, қурилиш муддати –10 -25% га 
қисқаради. 
Бу афзалликлар яхлит қурилмаларни Ўзбекистонда қўлланиш 
истиқболларини белгилаб беради. 
Интернет тизимидан олинган маълумотлар хам жаҳон қурилиши 
амалиѐтида ҳозирги вақтда йиғма ва яҳлит бетонлардан бино ва иншоотлар 
қурилишидаги «рақобат» яҳлит бетонлар фойдасига ҳал бўлмоқдалигини 
кўрсатмоқда. 
Мисол учун бу кўрсаткич АКШда 37 ва 63%, Англияда 32 ва 62%, 
Францияда 14 ва 86% ни ташкил этади ва бу кўрсаткич янада ошиши 
кутилмоқда.