Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

Саноат тамоқлари корхоналарининг ишлаб чиқариш фондлари. 
Асосий фондлар. Асосий фондларнинг таркиби ва таснифи. Асосий фондлар 
динамикаси. Асосий фондларнинг «харажат» (вақт ўтиши билан қиймат ўзгариши), 
асосий фондларнинг йиллик ўртача қиймати ва уни аниқлаш усули, асосий фондларни 
баҳолаш. Асосий фондларнинг эскириши ва амортизацияси. Эскириш сабаблари ва 
турлари. Асосий фондларнинг амортизация ажратмалари миқдорини аниқлаш 
усулларининг ўзига хос хусусиятлари ва аниқлаш усуллари. Амортизация меъѐр ва уни 
аниқлаш усули. Амортизация фонди, уни ташкил топиши ва сарфланиши. Асосий 
фондлар самарадорлигини белгиловчи кўрсаткичлари, уларни яхшилаш йўналишлари. 
Kорхоналарнинг айланма маблағлари: айланма фондлари тўғрисида тушунча, 

---

337 
уларнинг таркиби ва таснифи. Айланма фондларнинг кон қазиш ишларидаги аҳамияти ва 
уларни ташкил топиш манбалари, ҳамда мунтазам тўлдириб туришлик моҳияти. 
Меъѐрлаштирилувчи ва меъѐрлаштирилмайдиган айланма фондлар. Айланма 
фондларнинг жорий, транспорт, тайѐрлов ва эҳтиѐт заҳиралари ва уларнинг меъѐрлари. 
Меъѐрлаш усуллари. Заҳиралар миқдорига таъсир этувчи омиллар. Айланма фондлар 
самарадорлигини аниқловчи кўрсаткичлар ва бу кўрсаткичларни яхшилаш йўллари. 
Kорхоналарда ишлаб чиқариш ҳаражатлари, маҳсулот таннархи ва 
нархи. 
Маҳсулот турлари ва номенклатураси. Kорхоналарда маҳсулот таннархини ташкил 
қилувчи унсурлар. Таннарх структураси, унга таъсир этувчи омиллар. Ҳаражатлар ва 
уларнииг таснифи. Таннарх ҳаражатларини камайтириш йўллари. Маҳсулот баҳосини 
белгилаш асослари. Маҳсулот баҳоси тўғрисида тушунча. Маҳсулотга нарх қўйиш 
усуллари. Баҳо (нарх)лар турлари. 
Kорхоналарнинг даромади ва самарадорлнги. 
Kорхоналар даромади тўғрисида тушунча ва даромад манбалари. Фойда кўринишлари 
ва уларни ҳисоблаш усуллари. Фойдани тақсимланиши. Kорхоналар самаралорлиги 
(рентабеллиги). Рентабеллик кўрсаткичлари ва уларни ҳисоблаш усуллари.