Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

М а р к е т и н г - бу бозорни асосли равишда ўрганиб, бозор ҳолатини олдиндан 
баҳолаб, маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва уларни сотишни ташкил этиш ҳамда шу 
йўсинда яхши фойда топишни уюштириш демакдир. 
Бозор иқтисодиѐти шароитида маркетинг катта аҳамиятга эга. Шунинг учун, 
маркетинг иши маҳсус маркетинг дастурлари орқали амалга оширилади. Уларда 
ҳаридорларни ва рақобатчиларни ўрганиш асосида, товарлар сифатини яхшилаш, товар 
нархини ўзгартириш, реклама ўтказиш, товарга истеъмолчи чакириш, товарларни ўз
вақтида етказиб туриш, ҳаридорларга маъқул тушадиган хизмат кўрсатиш каби чора - 
тадбирларни ўз ичига олади. 
Ишлаб чиқариш маркетинг воситасида ғоят тез ўзгариб турадиган бозор талабига 
мослашади ва самарага эришади. 
Товар ишлаб чиқарувчилар маркетинг туфайли бозор билан ўзвий боғланадилар. 
Ишлаб чиқаришни бозорталаб товарлар яратишга қаратадилар. Соҳибкорлик ва тижорат 
ишлари ривожлантирилади. 
Маркетинг қуйидаги қоидаларга асосланади: 
1.Товар ишлаб чиқаришда корхона имкониятларини ҳисобга олиш.; 
2.Ҳаридорнинг талаб-эҳтиѐжи тўла қондирилиши, бўлгуси талабнинг назарда 
тутилиши. 
3.Мўлжалланган бозорда товарлар айтилган вақтда ва белгиланган миқдорда 
сотилиши. 
4.Янги товарларни ўзлаштира бориб корхонанинг узоқ давр мобайнида самарали 
ишлашига эришиш. 
5.Корхонанинг ишлаб чиқариш йўналишлари, тутган йўли бозор шароитига, 
ҳаридор талабига мослашиш билан чекланмай, балки талабни ўзи мўлжаллаган йўналишда 
ўзгартиришни таъминлаши. 
Маркетинг фақат бозордаги талаб ва эҳтиѐжни қондириш воситасигина бўлмай, 
балки ишлаб чиқариш самарасининг ҳам юқори бўлишига қаратилади. 
Маркетинг концепцияси истеъмолчининг талаб ва эҳтиѐжларини энг юқори
даражада қондириш ва ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишдан иборат. 
Маркетингнинг ижтимоий асосларини ўрганиш учун-эҳтиѐж, талаб, суров, 
товар, айрибошлаш, битим, бозор каби категориялар мазмунини билиш зарур. 
Э ҳ т и ѐ ж - бу инсонни бирор нарсани етишмаслигини сезишига айтилади. Эҳтиѐж
уч хил-физиологик, ижтимоий ва шахсий эҳтиѐжларга бўлинади. Инсоннинг физиологик
эҳтиѐжи – озиқ-овқатга, кийим-кечакка, иссиқликка ва бошқа нарсаларга бўлган
эҳтиѐжидир. Инсонни уй-жойга, тиббий хизматга, маданий-маиший ва бошқа хизматларга 
бўлган эҳтиѐжи ижтимоий эҳтиѐж дейилади. Инсонни билимга, хунарга ва бошқа 
нарсаларга бўлган эҳтиѐжи бу шахсий эҳтиѐж дейилади. 
Т а л а б - бу шахсни маданий даражаси белгилайдиган маҳсус (маълум) шаклдаги 
эҳтиѐжига айтилади. 

---

187