Œзбекистон республикаси олий ва œрта махсус

Mehnat birjasi
vositachilik vazifasini bajaradi, xaridor va sotuvchi 
nomidan ish yuritib ro’yxatga oladi. Yangi hunar o’rgatib malakasini oshiradi.
Mehnat bozori tushunchasi yangi tizimga faqat ishsizlik tushunchasi 
bilan kirib kelmaydi, shuningdek ijtimoiy mehnat munosabatlari tizimiga yangi 
sifatli elementlarni jamiyat va ayrim korxona darajasida olib kiradi. 
Mehnat bozorida mehnatga talab yig’indisi va taklif yig’indisi kesishsa 
mehnatga bo’lgan talab qondirilgan hisoblanadi. Ammo bunday muozanat 

---

mavjud emas. Buning asosiy sababi – taklif qilingan mehnatga layoqatli aholisi 
sonining unga talab miqdoriga nisbatan tez o’sishi.
Iqtisodiyotning barcha sektorlaridagi tarkibiy o’zgarishlar hozirgi 
sharoitda mehnat bozorida ishchi kuchiga talab taklifning yangi harakatini 
belgilovchi eng muhim iqtisodiy shartlardan hisoblanadi. Bular sanoat va 
xizmat ko’rsatish tarmoqlarida yangi ish joylarini yaratishni va hududlarni 
ijtimoiy – iqtisodiy rivojlanishda sifat o’zgarishlarini asoslab beradi. Bunday 
sharoitlarda bir tomondan mehnat bozorining yangi infrastrukturasini ko’p sonli 
mehnat talab qiladigan tarmoqlari va ishlab chiqarish bo’g’inlarini qamrab olsa, 
boshqa tomondan iqtisodiyotning an’anaviy sktorlarida bozor munosabatlarini 
vujudga keltiradi va rivojlanadi.
Mehnat bozori ko’p sektorli tuzilishga ega bo’lib, ishchi kuchini ishlab 
Меќнат биржасининг вазифалари
Меќнат бозори тœ
ђрисида маълумот йиђиш, таќлил šилиш,
уни ќолатини œ
ргатиш
Аќолини иш билан таъминлаш ва šайта тайёрлаш
Бандлик дастурини тайёрлаш ва уни тадбиš этишда
иштирок этиш
Меќнат šонунларига риоя этишни назорат šилиш
Ишсизларни рœ
йхатга олиш ва уларга ёрдам бериш
Меќнат бозорида давлат
сиёсати
Кадрларни 
ишга
жойлаштириш,
тайёрлаш ва šайта
тайёрлаш
Меќнат 
бозорини
ривожлантириш ва
ќуšуšий
Ижтимоий кœ
плаб
šувватлаш

---

chiqarishga ta’siri, ular harakatlanishi va munosabatini namoyon qiladi.
Mehnat bozorini shakllantirishda mehnat munosabatlari alohida 
ahamiyat kasb etadi. Hozirgi vaqt sharoit tarmoqlar bo’yicha bandlik bir xil 
taqsimlanmaganligini ko’rsatadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitidagi eng asosiy 
vazifa tarmoqlar bo’yicha mehnatni samarali ta’minlanishi uchun sharoit yaratib 
berish.
Mehnat bozori bozor iktisodiyotini tarkibiy kismi, bunda ish beruvchilar va
yollanma ishchilar kizikishlari mos kelib, uzaro kelishuv asosida ish yuritadilar. 
Mehnat bozorini tarkibiy kismi: 
Mehnatga taklif yig’indisi tushunchasida iktisodiy aktiv aholi yollanma 
ish kuchi sifatida shakllanadi.
Mehnatga talab yig’indisi – yollanma ish kuchiga umumiy extiyoj deb 
tushuniladi. Buni tashkil etuvchilar mehnat bozori yig’indisini tashkil etadilar. 
Mehnatga taklif yig’indisini shuningdek barcha mehnatga layokatli 
axolining barcha kategoriyalari – ayollar, erkaklar, yoshlar va nafaqaxo’rlar 
tashkil etadi deb izoxlasak buladi. Mehnatga talab yig’indisini – iktisodiyotda 
mavjud bulgan ish joylari soni va uni strukturasini tashkil etuvchi mexanizm 
deb karash mumkin.