Œзбекистон республикаси олий ва œрта махсус

 
12.2 Tarif turi. Tarif stavkasi.Tuman koeffisentlari. 
 
Ish xakining tarif tizimiga binoan mehnatga tulanadigan xakning mikdori 
soat, kun va oyga kura belgilanadi. Sanoat korxonalarida ish xakining mikdori 
avvalo birinchi razryadli ishchining xaki, sharoiti, ish xakining shakli va ishlab 
chikarishning intensivligiga binoan muvofiklashtiriladi. Ogir sanoat 
tarmoklarida va zararli mehnat sharoitida ishlovchi ishlarga kushimcha 16-24% 
dan yukori ish xaki belgilanadi.

---

Кupgina sanoat tarmoklarida ishbay ish xaqi vaqtbay ishlaydigan
ishchilarnikiga nisbatan 7-11 foiz yukori belgilanadi. 
Chunki, odatda ishbay ishlaydigan ishchilarning ishi vaqtbay ishlaydigan 
ishchilarning ishiga nisbatan jadallashtirilgandir.
Ish xaqini tarif tizimi yordamida ishchilarga malakalari darajasiga muvofik 
xaq to’lashdagi zarur ma’lumotlar aniklanadi.
Tarif tizimini belgilashda barcha razryadlar uchun tarif ish xaki ko’rsatiladi. 
Tarif setkasining qolgan barcha kismlaridan tarif ish xaqini belgilash va uning 
tarkibini taxlil qilishda foydalaniladi.
Tarif setkasidagi razryadlar soni ularning tarif malaka qo’llanmasi 
soniga muvofiqlashtiradi.
Tarif setkalarida ish xakining tashkil etishning asosiy tamoyillarini tula 
saqlagan holda, mutaxassislarning malakalarini oshirishdan manfaatdorlik, 
mehnatga xaq to’lashda asossiz tengsizlikka, yuqori va quyi razryaddagi 
ishchilarning ish xaqlari orasida tafovutga yul qo’yilmaslik lozim.
Sanoat tarmoqlarining texnikaviy qurollanishidagi keskin farqning 
kamayishi natijasida oxirgi yillarda tarif setkalarida koeffisient, razryadlar 
hamda setkalar kengaytirildi. Texnika taraqqiti, ishlab chikarishni
mexanizasiyalash va avtomatlashtirish natijasida malakasiz mehnat kiskarib 
bormokda, texnika yordamida bajariladigan yangi-yangi ish turlari joriy 
etilmokda.
ÌÀÂÇÓ ÁO’ÉÈ×À ÍÀÇÎÐÀÒ ÑÀÂÎËËÀÐÈ: 
1. Tarif tizimi va uning elementlari mohiyatini tushuntirib bering.
2.
O’zbekistondagi yagona tarif tizimi tugrisida ma’lumot bering.
3.
Injener- texnik xodimlar mehnatiga qanday haq to’lanadi.
4.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida idsh haqi davlat tamonidan kanday tartiblanishi 
kerak.
5.
Tarif malaka ma’lumotnomasi haqida tushuncha bering.

---