Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги Фарғона давлат университети Гуманитар факультети

Ихтисослаштирилган участкаларнинг цех ичидаги меҳнат кооперацияси. Бу цех ичидаги бир неча участка коллективларининг бир хил ишлаб чиқариш жараёнида ёки ҳар хил бўлса-да, бир-бири билан боғлиқ ишлаб чиқариш жараёнларида режали ва биргалашиб иштирок қилишидир.
Участка ичидаги меҳнат кооперацияси айрим ижрочилар ва бригадалардаги ишчилар кооперациясидир. Ўз навбатида бригада ичида ҳам ишчиларнинг меҳнат кооперацияси ташкил этилади. Бу меҳнат кооперациясининг энг оддий формаси бўлиб, уни ички участка меҳнат кооперациясининг бригада тури деб юритилади. Ишлаб чиқариш бригадаси – бу бошланғич меҳнат жамоасидир, бригада бир ёки бир неча касблардаги ягона ишлаб чиқариш топшириғини бажарадиган ишчиларни бирлаштиради. Бригадани ташкил этиш даражаси ва бир ходимга тўғри келадиган иш вақти фонди билан белгиланади.
Ишлаб чиқариш бригадасининг касб-малака таркиби бажариладиган ишларнинг мураккаблигига қараб аниқланади. Бригаданинг барча аoзолари биргаликда ишлайдилар ва ҳар доим ўзаро боғлиқ бўладилар.
Комплекс (мажмуий) бригадалар мураккаб ишларнинг тугалланган турларини бажарадиган турли касб ишчиларини ўз таркибига қамраб олади. Одатда булар анча йирик бригадалар бўлиб, звеноларга бўлинади ва кўпинча кўп сменали иш олиб боради. Уларда меҳнатга ҳақ тўлаш пировард меҳнат натижаларига қараб (тўлиқ қуриб битказилган ва пардозланган қишлоқ уйи, капитал таoмирдан чиқарилган автомобилp ва шу кабилар) амалга оширилади. Бундай бригадалар ичида ўзига хос кооперация шакллари ташкил топади: турли касбларни бажариш ва бригада аoзоларининг ташаббуси билан ўзаро ёрдам кўрсатиш, аралаш касбларни ва мутахассисликларни эгаллаш, ишларни озроқ миқдордаги ишчилар кучи билан бажариш ва ҳоказолар. Буларнинг ҳаммаси меҳнат унумдорлигининг ортишига ёрдам беради.
Комплекс ишлаб чиқариш бригадалари уч хил бўлади.

1. 
   меҳнат тўла тақсим қилинган комплекс бригада, бунда ҳар бир ходим доимо бир хил ишни бажаради (масалан: чилангар) сварка иши, вақт-вақти билан бўладиган технологик ёки ташкилий танаффусларда бўш қолган ишчи бошқа ўртоқларига ёрдамлашади, чунки бу бригадада иш ҳақи жамоа (бутун бригада) қилган иш натижаларига қараб тўланади, шунинг учун ҳам ҳар бир ишчи умумий натижанинг юқори бўлишидан манфаатдор бўлади;
   
2.