Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълимвазирлиги мирзо улуғбек номидаги



Download 4,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/192
Sana13.05.2022
Hajmi4,25 Mb.
#603391
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   192
Bog'liq
IV qism

Адабиѐтлар 
1. Иззатуллаев З.И. Водные моллюски Средний Азии и сопредельных 
территорий: Автореф. дисс…д-ра. биол.наук. – Л., 1987. с.45. 
2. Иззатуллаев З.И., Боймуродов Х.Т. О первой находке моллюсков 
рода SinanodontaModell. 1944 (Moll. Bivalvia) в бассейне реки Зарафшан и 
их роль в мониторинге водной среды. Анорганик кимѐ ќалљаро анжумани 
материаллари. Самарљанд: СамДУ. 2000. с. 132-133. 
3. Иззатуллаев З.И., Боймуродов Х.Т. Водные бассейна реки 
Зарафшан как объект экологического мониторинга. //Љишлољ хўжалиги 
тараљљиѐти фаровонлик манбаи мавзусидаги илмий тўплами. – Самарљанд: 
СамЉХИ. 2001. 
4. Иззатуллаев З.И., Боймуродов Х.Т. Экология и распростронение 
двустворчатых моллюсков бассейна реки Зарафшан // Биологическая наука 
21 века: Пущинская конференция молодых ученых: Сб тез. Россия. – 
Пущино Московской обл. 2001. с.234. 
5.Иззатуллаев З.И., Боймуродов Х.Т. Зарафшон дарѐси ҳавзвси
иккипаллали моллюскалари. Самарқанд:СамДУ, 2009. –94 б. 
6.Иззатуллаев З И. Водные моллюски Средней Азии индикатори
загрязнения водоемов и водотопов . Гидробиол. Журн. 1992.Т.28, N:1, С 
85-90. 
УДК: 594.1 
CИРДАРЁ СОҲИЛИ КАНАЛЛАРИ КАТТА ИККИ ПАЛЛАЛИ 
МОЛЛЮСКАЛАРИНИНГ БИОЛОГИК ХИЛМА – ХИЛЛИГИ, 
ЭКОЛОГИК КОМПЛЕКСЛАРИ ВА ШАКЛЛАНИШИ 
Боймуродов Х.Т., Умаров Ф.У.-Самарқанд давлат университети. 
 
Мавзунинг долзарблиги.Сирдарѐ соҳили каналлари икки паллали 
моллюскалари фаунасини ўрганиш муҳим бўлиб, ундаги табиий 
шароитнинг хилма - хиллиги кўплаб ноѐб, эндемик ва реликт 
ҳайвонларнинг тарқалишига шароит яратган. Сирдарѐ соҳили каналлари 
икки паллали моллюскаларининг фаунасини, турларининг хилма – 
хиллигини, уларнинг шаклланиши, маълум биогеоценозлардаги муҳим 
биоэкологик хусусиятларини ва турларнинг тарқалиш қонуниятларини 
ўрганиш, ҳам назарий ва ҳам амалий жиҳатдан муҳимдир. 
Ўрганиш тарихи. Умуман олганда, В.И.Жадин (1950, 1952), 
Я.И.Старобогатов (1970), З.И.Иззатуллаев, Я.И.Старобогатов (1985) 
ларнинг ишларида Ўрта Осиѐ сувларидаги моллюскалар ва уларнинг 


57 
зоогеографияси ҳақида асосий фикрлар баѐн этилган [3]. З.И.Иззатуллаев 
сув моллюскаларини ҳар томонлама ўрганиш даврида икки паллали 
моллюскаларнинг бир неча янги турларини фанга киритди (Иззатуллаев, 
1978, 1980, 1987, 2008, 2011, 2012; Старобогатов, Иззатуллаев, 1984) [1,4]. 
Сирдарѐ соҳили икки паллали моллюскаларининг фаунаси, экологияси, 
шаклланиши ва тарқалиши шу вақтгача махсус тўлиқ ўрганилмаган.
Материал ва ўрганиш услублари. Тадқиқотларимиз учун илмий 
материаллар 1997-2013 йилларда Сирдарѐ соҳили каналлари: Мирзачўл 
канали, Жанубий Мирзачўл ҳамда уларга оқиб кираѐтган ва оқиб чиқаѐтган 
канал ва ариқлардан терилди. Ушбу моллюскалар В.И.Жадин (1938, 1952), 
Я.И.Старобогатов, 
З.И.Иззатуллаев 
(1984), 
З.И.Иззатуллаев, 
Х.Т.Боймуродов (2004) услублари билан ўрганилди ҳамда З.И.Иззатуллаев 
тамонидан Ўрта Осиѐ икки паллали моллюскалари учун тузилган 
системадан фойдаландик (2002) [2,3]. Қўйида Сирдарѐ соҳили каналлари 
икки паллали моллюскалари ҳар тамонлама таҳлил қилинади. 
Мирзачўл (Киров) канали. Каналнинг ҳозирги узунлиги 135 км, 
кенглиги бош қисмида 45-46 м бўлиб, канал Сирдарѐда қурилган Фарход 
сув омборидан сув олади ва Бекобод, Боѐвут, Гулистон, Фориш 
худудларини сув билан таъминлайди. Мирзачўл канали фаунаси ва 
филораси бошқа каналларга қараганда бойдир. Сирдарѐ дарѐси соҳилидаги 
каналлар иккипаллали моллюскаларининг фаунистик турлар таркиби, 
экологияси 
ва 
тарқилиши 
шу 
вақтгача 
махсус 
ўрганилмаган. 
Тадқиқотларимиз натижасида каналлар, унинг атрофидаги сув типларида 
иккипаллали моллюскаларнинг 9 тури 2 кенжа турининг яшаши аниқланди. 
Улар 2 оила ва 4 уруғга тааллуқли (жадвал). 
жадвал 
Сирдарѐ соҳили каналларида икки паллали моллюскалар фаунаси 
шаклланиши ва биологик хилма – хиллиги, таркиби, экологик гуруҳлари 

Download 4,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   192




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish