Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълимвазирлиги мирзо улуғбек номидаги

 
MASHG„ULOTLARNI SAMARALI TASHKIL ETISHDA 
BLENDER DASTURIDAN FOYDALANISH 
D.D.Djurayev NavDPI
 
Ta‘lim tizimini rivojlanishi bilan bir paytda ta‘lim jarayonida interaktiv 
metodlar, innovatsion, pedagogic va axborot texnologiyalaridan foydalanish 
kundan kunga yangicha tus olib bormoqda. Ta‘limdagi bunday o‗zgarishning 
sabablaridan biri, shu vaqtgacha an‘anaviy ta‘limda talabalarni faqat tayyor 
bilimlarni egallashga o‗rgatilgan bo‗lsa, zamonaviy texnologiyalar ularni 
egallayotgan bilimlarini o‗zlari qidirib topishlari, mustaqil o‗rganib, tahlil 
qilishlari, hatto xulosalarni ham o‗zlari keltirib chiqarishlariga o‗rgatadi. Shuning 
uchun oliy o‗quv yurtlari hamda kasb-hunar kollejlarida malakali kasb egalarini 

---

240 
tayyorlashning zamonaviy o‗qitish metodlari–interaktiv metodlar, innovatsion 
texnologiyalar va kompyuter dasturiy ta‘minoti o‗rni va roli benihoya kattadir.
Texnika fanlari kursini o‗qitish jarayonio‗quvchilarda faqatgina tasavvur 
emas, balki haqiqiy o‗rganilayotgan ob‘yektning asl ko‗rinishi haqida bilimga 
ega bo‗lishlarini talab etadi. Bunday talablarni bajarish uchun albattauch 
o‗lchovli grafik obyektlar ustida ishlovchi dasturlardan foydalanishga to‗g‗ri 
keladi. 
Blender
d asturi-uch o‗lchamli kompyuter 
grafik dasturlaridan biri hisoblanib, u 
animatsiya va interaktiv ilovalar yaratish 
uchun xizmat qiladigan paket hisoblanadi. 
Blender dasturi yuqori sifatli animatsiya va uch o‗lchovli modellarni professional 
darajada yaratish hamda ishlov berish imkoniyatini yaratadi. Blender dasturi 
namoyish qilishning (vizualizatsiya) yangicha bosqichi hisoblanadi. Bunda ikki 
o‗lchovli va uch o‗lchovli ob‘ektlarni qo‗llash mumkin. Bu dastur yordamida 
yuqori sifatli multiplikatsion filmlar, ma‘lum fanlar bo‗yicha ko‗rgazmali 
dasturlar tuzishi mkoniyati mavjud. 
Uch o‗lchovli grafika bilan ishlovchi dasturlar ichida Blender dasturining 
asosiy xususiyati uning hajmi kichikligi hisoblanadi. O‗rnatilgan paket 30-45 Mb 
joyni egallaydi. Shu jumladan dastur kutubxonasida yuzaga kelgan bir qator 
hujjatlari va namoyish sahnalari mavjud bo‗lib u ham foydalanuvchilarga katta 
imkoniyatlar yaratadi. 
Blender dasturi o‗zining quyidagi funksiyalariga ega: 
1.
Sodda 
har 
xil 
turdagi 
geometric 
shakllarni 
qo‗llab-quvvatlaydi. 
Ko‗pburchaklarni Subdivision surface (SubSurf, bo‗laklarga ajratish) rejimida 
tezkor modellashtirib, sirtini NURBS, metaballsyordamidaskulpturamodeli, 
vektorlishriftlarniyaratishmumkin.
2.
Universal tashqi ko‗rinish integratsiyasiga ega. 
3.
Animatsiya uskunalari yordamida skelet animatsiyasi, to‗rli deformatsiyalar, 
tanlangan kadrlarga animatsiya qo‗yish, chiziqsiz animatsiya yaratish, yumshoq 
jism dinamikasi (o‗zaro ob‘ektlarni to‗qnashuvini aniqlashda kerak bo‗ladi), 
qattiq jism dinamikasini Bullet yordamida yaratish mumkin. 
4.
Python vositasi yordamida o‗yin uskunalari, ishtirokchilari, mantiqiy tizimini 
yaratib, ularni import va eksport fayllarini avtomatlashtiradi.
5.
Videolarni tahrirlash, tartibga solishning bazaviyf unksiyalari mavjud. 
6.
Game Blender-dasturning ichki loyihalovchisi bo‗lib, mantiqiy dasturlashni 
interaktiv funksiyalar yordamida tayyorlaydi. Alohida real vaqt ilovalarini, 
arxitektura vizualizatsiyadan tortib vide o‗yinlargacha yaratish imkonini 
beradi.
Qo‗shimchaxususiyatlari: 

Blender dasturida obyekt va uning ma‘lumotlarini alohida-alohida bo‗lish 
mumkin. Obyekt-ma‘lomotlar 1:n munosabatda o‗zaro dinamik bog‗liq bo‗lib, 
tezkorligini ta‘minlaydi; 

Ichki fayl tizimi bir nechta sahnalarni umumiy faylda .blend kengaytma bilan 
saqlaydi; 

Barcha .blend fayllar dasturning eski versiyasida bo‗lsa ham, yangi 
versiyasida bo‗lsa ham moslashadi; 

---

241 

Blander dasturi noxush holatlarning oldini olishmaqsadida yaratilayotgan 
proyektlarning nusxasini ham tayyorlab boradi; 

Barcha sahnalar, obyektlar, materiallar, yozuvlar, ovozlar, rasmlar va 
effektlarni yagona .blend kengaytmali faylda saqlaydi; 

Ish muhitini .blend faylida saqlab, har safar fayl yuklanganda dasturning 
interfeysi ishlatish uchun tayyor bo‗ladi. 
Blender dasturining imkoniyatlaridan foydalanish o‗qitish jarayonini 
yengillashtirish bilan birga o‗quvchilarning o‗z sohasiga oid tasavvurlarini 
oshiradi. allbatta bu dasturdan foydalangan holda tashkil etilgan o‗quv 
mashg‗uloti albatta samarali hisoblanadi.