Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигии Қарши давлат университети

Таҳлилий блок 
 
Бу блок маълумотлар блокининг давомий қисми бўлиб, асосан ўқувчиларни мустақил 
равишда ишлашга, уларни маълумотлар блокида киритилган ахборотларни таҳлил қилиш, 
ўз фикрларини изоҳлашга ўргатишга қаратилган. Талабалар гуруҳларга бўлиниб қуйидаги 
саволларни таҳлил қиладилар ва изоҳлайдилар: 
1. 
Сунъий тошлар неча турга бўлинади?
2. 
Қандай тошлар қиррали тошлар дейилади?
3. 
Қандай шаклли тошларни биласиз?

---

Информацион-услубий таъминот 
1. Ю. С. Козлов, Материалшунослик.Тошкент, Ўқитувчи-2004й. 
2. А.С. Тўрахонов, Металлар технологияси. Тошкент, Ўқитувчи-1999й. 
3.Н.Ф. Ўринов,А.А.Норқулов,М.Ҳ.Саидова Материалшунозлик ва конструкцион материллар
технологияси. Тошкент, Фан – 2003й.
4. В.М.Зуев. Металларга термик ишлов бериш. Тошкент Фан – 2003
5 С.Д.Нурмуродов, А.Н.Набиев, А.А.Норқулов. Материалшунослик Тошкент, Ўқитувчи -
2004й.
6.В.А..Нурбобоев.Материалшунослик асослари. 
6. 
Модуль: Ёғоч материллар
Модулнинг мақсади: 
Ёғоч материаллар ,уларнинг турлари, ишлатилиши 
билан танишиш; 
 
Билим 
Кўникма 
Ёғоч турларини.
Ёғоч турларини таҳлил эта олиши;. 
Ёғочнинг физик хосса ларини
Ёғочнинг физик хоссаларини 
изоҳлай олиши;
Ёғочнинг механик хоссаларини
Ёғочнинг механик хосса ларини 
тушунтириб бера олиши;
Солиштирма оғирликни
 
Солиштирма оғирликни тушунтириб 
бера олиши; 
 
Модуль бирлигининг мазмуни
Маълумотлар блоки
Ёғоч турлари
. 
Ёғочнинг қарағай, арча, тилоғоч, оқ қарағай, кедр, 
зирк, арғувон, оқ қайин, қора қайин, тоғ тераги, терак, ёнғоқ, чинор, нок, 
заранг, эман, сбумтол, қайрағоч каби бир неча турлари халқ хўжалигининг 
турли соҳаларида ишлатилади.Ёғочнинг ишлатилиши унинг физик ва 
механик хоссаларига, фойдаланиш шароитига, миқдорига ва ҳоказоларга 
боғлиқ бўтади. Техника юксак тараққий этган ҳозирги даврда ёғоч 
материаллардан фойдаланиш доираси янада кенгайиб бормоқда. Ёғочнинг 
физик хоссалари. Тегишли материалнинг бутунлигига таъсир этмайдиган ва 
унинг кимёвий таркибини ўзгартирмайдиган хоссалари, яъни унинг ранги, 
товланиши, тоб ташлаши, эгилиши, табиий гули (текстураси), ҳиди, нам 

---

тортиши, қурувчанлиги, зичлиги, нам ўтказувчанлиги, иссиқлик ва товуш 
ўтказувчанлиги, электр ўтка-зувчанлиги ёғочнинг 
физик хоссалари
деб 
аталади. 
Ёғочнинг ранги ёғоч материалларнинг туфтари ва сифатларини 
аниқлашга имкон берадиган муҳим хоссатаридан биридир. Ёғочнинг ранги, 
аввало, унинг турига ва ўсиш шароитига боғлиқ. Кўпгина ёғочлар (қайин, 
тол, арғувон, терак, арча) оқиш рангли бўлиб, нурсиз излари бўлади. Эман, 
шумтол-жигарранг, қора қайин, акация-оч қизғиш, ёнғоқ, қайрағоч-
қорамтир бўлади.Аксарият дарахтлар кесилгандан сўнг уларнинг ёғочи 
қорамтир бўлиб қолади. Бу нарса ҳаво таркибидаги кислороднинг таъсири 
натижасидир.Ёғочнинг 
товланиши 
(
ялтироқлиги). 
Ёғоч 
нурларнинг 
йуналиши ва зичлигига боғлиқ ҳолда товланади. Ёғочнинг товланишини 
сунъий равишда орттириш учун локлаш ва мумлаш мумкин.