Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

Уни сил микобактериялари (1882 йилда немис олими Роберт Кох
топган ва «Нобел мукофати»га сазовар бўлган) қўзготади. Ушбу касаллик
қадимий бўлиб, унинг белгилари Гиппократ, ибн Сино асарларида қайд
этилган. Сил касаллиги социал офат сифатида ер юзида кенг тарқалган.
XX аср бошларида Европада ҳар йили 1 млн га яқин аҳоли ўлар эди.
Аҳоли моддий ва гигиеник ҳаёт шароитининг яхшиланиши, тиббиёт
фанининг муваффақиятлари, тегишли дори 
воситаларининг пайдо
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

бўлиши, диспансеризация, вакцинация (эмлаш), жисмоний тарбия ва
спорт билан шуғулланиш, ташвиқот-тарғибот ишларини ва бошқалар
туфайли, айниқса болалар ва ўсмирлар орасида камайиб бормбкда. Бу
касаллик илгари албатта ўлимга олиб борар эди. Ҳозирги кунда сил билан
оғриған кишиларни бутунлай даволаб юбориш мумкин.
Сил касали одамга, уй ҳайвонлари (асосан қорамол), уй паррандалари
(товуқ, курка), касалланган сигир сути, касал товуқларнинг тухуми
орқали, ҳайвонлар билан муомалада бўлувчиларга касал ҳайвоннинг
бронхиал шиллиғи орқали юқиши мумкин.
Шунингдек, микобактериялар бемор балғами билан ва ҳаммадан кўп
ҳаво-томчи йўли билан юқади. Иўталганда, аксирганда микобактериялар
атроф мухитга (кийим-кечак, идиш-товоқ, пол-деворларга) тарқалиб,
салқин жойларда узоқ вакт сақланиб, асосий манба бўлиб қолади.
Сил касалининг 2 хил шакли тафовут этилади - «очик» ва «ёпиқ»
шакли. Очиқ шакли, айниқса, кўпинча ўпка тури, хавфли юқумли
ҳисобланади.
Сил микобактериялари фақат ўпкани зарарлантириб қолмай, лимфа
тизими ва қон орқали организмнинг бошқа аъзоларига тарқалиб, унинг
ҳар хил турини (тери, буйрак, мия, суяк) келтириб чиқаради.