Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги Тошкент давлат транспорт университети

Cоммон Раил тизимининг ишлаш принсипи
Датчиклардан келадиган сигналларга асосланиб, двигателни бошқариш блоки юқори босимли ёнилғи насоси ёқилғини ўлчаш клапани орқали этказиб берадиган зарурий миқдордаги ёқилғини аниқлайди. Насос ёқилғини ёнилғи камерасига қуяди. У эрда у ёнилғи босими регулятори томонидан берилган босим остида сақланади.

Расм 2.14. Уч босқичли ёнилғи пуркаш.
А – Бирламчи сепиш;
Б – Асосий сепиш;
C – Бирламчи сепишсиз босимнинг ўзгариши
Д – Бирламчи сепиш мавжуд бўлгандаги босимнинг ўзгариши
Ф – Қўшимча сепиш.
Двигателнинг самарали ишлашини ошириш учун Cоммон Раил тизими двигателнинг бир циклида бир нечта ёқилғи пуркашини таъминлайди. Шу билан бирга, улар қуйидагиларни ажратиб кўрсатишади: дастлабки пуркаш, асосий пуркаш ва қўшимча пуркаш.
Двигателнинг ишлаш режимига қараб:
• иккита дастлабки пуркаш – нейтрал ҳолатда;
• битта дастлабки пуркаш – юкланиш ортганда;
• пуркаш олдидан амалга оширилмайди - тўлиқ юкланганда.
Форсунка ёки инжектор орқали ёнилғини ёниш камераси ичига сепиш уч босқичда амалга оширилади (6-расм).
Бирламчи сепиш орқали ёниш камерасидаги босим бир маромда ортади, ёниш камераси исийди, шунинг учун ёниш жараёнидаги шовқин камаяди, асосий ёниш жараёни бир текисда ва анча юқори босим остида амалга оширилади.
Юкланмаган двигателда бирламчи сепишдаги ёнилғи миқдори юклан-гандагидан кўпроқ бўлади, чунки ёниш камераси киритиш тактида кўпроқ совиган бўлиб, уни тезроқ иситиш керак бўлади. Бирламчи сепиш фақат салт юришда ва чала юкламада амалга оширилади. Асосий пуркашдаги ёнилғи миқдори бирламчи пуркалган миқдорга шундай кам сепиладики двигател қуввати бирмунча ошганда ҳам ёнилғига бўлган талаб ортмайди.
Қўшимча сепиш орқали ишлатилган газлар тозаланади, натижада унинг таркибидаги қаттиқ моддалар миқдори камаяди. Асосий пуркаш двигателнинг ишлашини таъминлайди.
Чиқинди газларининг ҳароратини ошириш ва заррачалар филтридаги куйдирувчи зарраларнинг ёнишини ошириш учун қўшимча пуркаш амалга оширилади.Cоммон Раил тизимини ривожлантириш пуркаш босимини ошириш йўли билан амалга оширилади:
• биринчи авлод - 140 МПа, 1999 йилдан бери;
• иккинчи авлод - 160 МПа, 2001 йилдан бери;
• учинчи авлод - 180 МПа, 2005 йилдан бери;
• тўртинчи авлод - 220 МПа, 2009 йилдан бери.
Пуркаш тизимидаги босим қанчалик юқори бўлса, шунча кўп миқдордаги ёнилғи силиндрга тенг вақт оралиғида қуйилиши мумкин ва шунга мос равишда кўпроқ куч сарфланади. Двигател тизимларининг ишини электрон бошқариш блоки бошқаради. Бу махсус компютер бўлиб, 16 та махсус датчиклардан маълумотларни электр сигналлар кўринишида қабул қилади, уларни қайта ишлайди ва 12 та буйруқни электр сигнал кўринишида форсункаларнинг электромагнит клапани ва бошқа ижрочи мосламаларга ижрога жўнатади.

Назорат саволлари

1. 
   Cоммон раил – ёнилғи пуркаш тизимининг вазифаси.
   
2. 
   Cоммон раил – ёнилғи пуркаш тизимининг ишлаши.
   
3. 
   “CОММОН РАИЛ” нима маънони билдиради?
   
4. 
   Cоммон раил – ёнилғи пуркаш тизимининг афзалликлари.
   
5. 
   Cоммон раил – ёнилғи пуркаш тизимининг деталлари.