Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

 
Махсус оѐқ кийими 
(этиклар, ярим этиклар ботфортлар, ботинка ва ярим ботинкалар, туфлилар, калишлар 
ва бахилалар). 
Махсус оѐқ кийимлар ишлатилиши мақсадига кўра маркаланади. Машиналар қуриш, 
метллургия ва бошқа корхона ишчилари қишдаги ва нарса тутишдан оѐқни ҳимоя қилиш 
учун хромланган ҳимоя пайпоқлари ва ботинка, ярим ботинка кийимлари шарт. 
Қўлни ҳимоя қилиш воситалари 
(енгчалар, қўлқоплар, бармоққа кийиладиган махсус воситалар).
Бу воситалар қўлни шикастланишдан, куйишдан, ишқор ва кислота таъсиридан, учқун 
ва алангадан ҳимоялайди. Конструктив бажарилишига қараб ҳар хил тури бўлади. Улар 
пахта толали жун мато, тери материал ва бошқалар, улар иситувчи ѐки иситувчисиз бўлади. 
Масалан: кислотадан ҳимоя қилувчи Кр пахта толали сув қонидан тайѐрланиб латекс билан 
қопланган. 
Терини ҳимоя қилиш воситалари пасталар, кремлар, мазлар. Улар бўлинишига қараб 4 
гуруҳга бўлинади. 1 гуруҳ – ѐғлар, нефт махсулотлари, эритувчилар, лак, органик 
моддалардан ҳимояланувчи воситалар. Бу пасталарга ХИОТ – 6, ИЕРГР, профессор 
Семенский мази киради. II – гуруҳ сувдан ва сувли зарарли моддалардан ҳимоя қилади. 
Буларга – ―велюр‖, ―силиконли‖, ―ИЕр – 2‖ пастаси киради. III гуруҳ – қуѐш радиацияси пека 
қарши ҳимояланади. Уларга ХИОТ ва ―ШАП‖ иро пасталари киради. IV – у гуруҳ – ювувчи 
воситалари ва техник ҳар хил ифлосланишдан тозаловчи воситалар, уларга сулфанелон НП 
―автоловая‖ мази киради, ИЕР – 1, 2ХИОТ – 6 пасталари, ―автоловая‖ мазлари 
марказлашган ишлаб чиқариш ва ―Главмедснабнт‖ орқали аризаларга биноан тарқатилади. 
Бу воситалар турли ҳажмдаги цистерна қудуқларда ишловчиларга берилади. ДавСт да 
уларнингкомплекти, ўлчами, материали кўриб чиқилган тажриба кўрсатадики, ШҲВни
самарадорлиги тўғри танлашга, ишлатилишига ва мақсадига мувофиқ бўлишига боғлиқ. 
ШҲВтўғри фойдаланиш қоидалари: 

Меҳнат шароитига мос бўлиши керак. 

Кўрсатилган стандартга мос бўлиши ва буюрилишига қараб қатъий бўлиши. 

Бўйи ва ўлчамига мос келиши керак. 

ШҲВ ишлатилиши қоидаларини инструкцияларини билиш керак. 

Противогаз ва респераторларини ишлашини контрол қилиб туриш керак. 

ШҲВлар махсус қуруқ хоналарда сақланиш, текширилиб, тозалаб, ювилиб, ремонт 
қилиниши керак (уйга олиб кетиш қатъиян ман этилади). 

ШҲВ яроқлилигига қараб ишлатилиши керак. 

Маъмурият доимий ШҲВ ишлатилишини текшириб, противогаз ва респераторларини, 
фильтралрни алмаштириш, очқичларнинг ойнасини алмаштириб туришини текшириб 
туриши керак. 
Мажбурий ишлатилишларини рад қилиш, меҳнат интизомини бузиш деб ҳисобланади. 
Ишчи ва хизматчиларга ШҲВни беришади ва шахсий карточкаларга ѐзиб қўйилади. Альбом, 
жадвал, кўргазма қуролларини ўргангандан кейин, талабалар бор бўлган ШҲВ воситалари 
билан мустақил ишлашлари керак, уларнинг тузилишини эксплуатация қоидалари, тозалаш 
ва зарарсизлантиришни билиши керак. 

---

344