Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш


Асосий куришфракциялари ва уларни ишлаб чикаришдаги ѐритилганликка



Download 4,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/394
Sana30.04.2022
Hajmi4,92 Mb.
#600154
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   394
Bog'liq
Mehnat-gigiyena-majmua-12.02.18 (1)

Асосий куришфракциялари ва уларни ишлаб чикаришдаги ѐритилганликка 
богликлиги 
Куришнинг асосий функцияси – бу контраст сезувчанлик – кузни икки бир хил 
предметни равшанлик фаркини кабул килиш, Масалан; иш жой фонида детални кайта 
ишлаш. 
Куриш уткирлиги – кузни предмет шаклини куриш, унинг минимал улчамларини 
фарклаш, чегараларини ажрата билиш. 
Аник куриш уткирлиги – узок вакт давомида кузатилаѐтган объектни, детал, харф ва 
бошкаларни тиник тасвирларни куз ѐрдамида ушлаб туриш. 
Ранг сезиш – кузни ранг ажратиш холати. Иш вактида кузда адаптация хосил килиш 
учун бир хил равшанлик ва ѐритилганлик хосил килиш катта гигиеник ахамиятга эга. 
Адаптация – кузни ѐритилган шароитларга, айникса равшанликка мосланиш. Ёруглик 
ва коронгулик адаптациялар фаркланади. Ёруглик адаптацияси – 3-10 минут, коронгулик 
адаптацияси – 30 ва ундан куп дакика давом этади. Кузни ѐруглик сезувчи кавати 2 та 
нервлардан ташкил топган: таѐкча ва колбочкалардан. 
Таѐкчалар
– паст ѐругликни, колбочкалар юкори ѐругликни, предмет шаклини ва 
рангини кабул килади. 
Купгина текширувлар шуни курсатади-ки, ѐритилганлик интенсивлиги ва равшанлиги 
узгариши билан куриш органини функцияси узгаради ва детални улчамига, уни ташки фон 
билан контрастлигига, куриш марказини холатига, ишловчиларни бош мия ярим шарларини 
бошка кисмларига, мехнат шароитидаги умумий иш шароитини холатига боглик булади. 
Фон равшанлиги ортиши билан контраст, сезувчанлик ошади. Ёругликни камайиши, айникса 
10 лк га камайганда куриш сезувчанликни контрасти ѐмонлашади. Куриш уткирлиги хам 
куриш уткирлигига боглик. Ёритилганлик ортиши билан иш фони ортади ва кузни майда 
предметларни фарклаши хам ортади. Ок фонда кора предметларни фарклашда ѐритилганлик 
200 лк дан ортганда куриш уткирлиги максимал булади. Фон канчалик тук булса, объект ва 
контраст кичик булса, ѐритилганлик шунчалик юкори булиши керак. 
Куришни кабул килиш тезлиги ѐритилганликка детал улчамига ва контрастга боглик. 
Аник иш бажаришда ва оптимал иш бажаришда катта ѐритилганлик талаб килинади. 
Аник куриш тургунлиги ѐритилганликка боглик. Аник куриш тургунлиги канчалик 
юкори булса, иш жойидаги ѐритилганлик шунча юкори булади. Иш куни динамикасида 
куриш органини функциясини бахолаш максадида мехнат гигиенасида физиологик текширув 
усуллари кулланилади. 


79 
Куриш анализатори КЧСМ асбоби ѐрдамида аникланади. Кузни чарчаши КЧСМ ни 
камайишига олиб келади. КЧСМ ишдан аввал купгина инсонларда 21-30 та куздаги 
пирпираш холатлари учрайди. 
Куриш органини физиологияси ва гигиенасида куриш анализаторини холатини 
урганиш максадида бошка усуллардан хам фойдаланади. Переферик куришни урганиш
деталларни фарклаш тезлиги – адиспоробия, курувчанлик, контраст сезувчанлик 
окулография, электроокулография – бу объектив усуллар; анамолоскопия (ранг сезувчанлик), 
Рабкин жадвали (ранг сезувчанлик), адаптометрия МНС ва куриш органини фаолиятини 
урганиш максадида куйидаги усуллардан; курувчанликни, куриш уткирлиги, куриш – мотор 
реакциясини латент даврини (хронорефлексометрия), аник куриш тургунлиги корректура 
пробаси ва бошкалар. Ишлаб чикариш шароитида чарчаш хосил булишига методологик 
йуналиши ѐритилганликни канкрет шароитларида аввалги шароитларга кайтиш вакти 
(адаптация 10-15-20 сек) талаб этилади. Сунг хар 1 соатда иш куни давомида 3 марта ва 
ишнинг охирида. Ёритилганлик узгарувчан булганда, мослашига таъсир этиб, кузни иш 
фаолиятига таъсир килади. Ёритилганлик ва ѐруглик сифати куриш орган функциясида 
ѐтади. Шу билан бир каторда норационал ва ѐритилганлик кам холатларда кузни иш 
фаолияти камаяди. Бундай узгариш куз функциясини узгаришига олиб келади: контраст 
сезувчанликни камайишига, адаптацияга, аник куриш тургунлиги, куришуткирлиги ва 
бошкалар. Бунинг хаммаси куз иш фаолиятини камайишига, инсонни умумий иш 
фаолиятини камайишига олиб келади. Норационал ѐруглик шароитида ишлаш – ѐругликни 
етарли эмаслиги ва сифатсизлиги – майда деталларни куришда кузни зурикишига олиб 
келади. 
Бирон бир деталга зурикиш билан караш ва адаптация алмашинуви ѐруглик 
сезувчанлик элементларни чарчашига ва куриш функциясини камайишига, аккомадация ва 
конвергенцияни зурикишига, бу эса куз мушак аппаратини чарчашига олиб келади. 
Куриш орган функциясини бузилиши, норационал ѐритилганлик таъсирида куриш 
жараѐнини бузилиши ишлаб чикаришда шикастланишига олиб келиши мумкин (машинанинг 
хавфли кисмлари ѐмон куриниши). Ёритилганликни етарли эмаслиги, куриш иш фаолиятини 
камайиши, ѐритилганлик сифатига хам боглик. 
Ёруглик сифат курсаткичлари куйидагилар киради; 
-
Тугри ва таркок 
-
Ёритилганликни бир хилда таркалмаслиги 
-
Ёруглик манбаини спектрал кисми 
-
Ёруглик окимини норационал йуналиши 
-
Соя характери ва чукурлиги 
-
Кобик тиниклиги. 
Куриш жойида хар хил тиникликдаги ѐруглик булса, бу уз вактида куз адаптпциясини 
узгаришига ва кузни чарчашига олиб келади. Фон ва детални тулик идентичлиги контрастни 
камайишига, бир детални бошка деталдан ажратишни кийинлигига олиб келади. Таркалиши 
коэффиценти шифт ва деворнинг юкори кисми учун 60-80%, девор учун 30-40%, шифт учун 
12-15%, мосламалар учун 40-60% ни ташкил этади.
Курликка олиб келувчи равшвнлик, равшанликка боглик. Паст ѐритилганликка 
мослашган кичик равшанлик хам курликка олиб келиши мумкин. Иш жойини равшанлиги 
ѐритилганликка ва ѐругликка боглик. Равшанликни таркалиши коэффиценти ва 
ѐритилганлик курсаткичларни билганда аниклаш мумкин. 
Равшанлик, кд/м
2
Ёруглик катлами (таркалиш коэффиценти) 
60 
50 
15 
10 
50 
65 
200 
40 
150 
150 
850 
70 
300 
400 
1500 
100 
400 
600 
2000 


80 
300 
1200 
1900 
6500 
500 
2000 
3000 
10500 
600 
2400 
3700 
12500 
1500 
6000 
9500 
31500 

Download 4,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   394




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish